Μια μερική αναφορά στον Όμηρο – Ανάδειξη του Ομηρικού ζητήματος

(ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΙΘΑΝΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΩΝ)

Στο άρθρο αυτό θα ακολουθήσει μία σύντομη αναφορά στον σπουδαίο επικό ποιητή Όμηρο, ο οποίος με τα έργα του έχει αναδειχτεί σε έναν από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές. Η ύψιστη αρετή που κατείχε αυτός ο άνθρωπος με την πάροδο των ετών έκανε τεράστια εντύπωση στους Έλληνες όλου του κόσμου*. Αυτό το γεγονός τελικά μυθοποίησε τον ποιητή αυτό, όπως έλεγαν οι πρόγονοι μας ο Όμηρος ,παρά την ανθρώπινη φύση του, ήταν θεϊκός(άγγιζε την τελειότητα) και ο οποίος με τα έργα του εμπλούτιζε και γέμιζε με γαλήνη και κάλλος την ανθρώπινη ψυχή . Με μία φράση μπορούμε να πούμε ότι ο Όμηρος ήταν καθοριστικός για την εξέλιξη του Ελληνισμού(προσέφερε παρηγοριά στους Έλληνες αποίκους του κόσμου) και συμμετείχε στην δημιουργία και διάδοση του ελληνικού πολιτισμού.

Τα έργα του μέγιστου αυτού ποιητη διακρίνονται για την αρμονία και την όμορφη ανάγνωσή τους, καθώς και για την τελειότητα που διακατέχουν. Τα στοιχεία που έδωσαν αυτήν την μοναδικότητα στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια είναι τα παρακάτω: α) το δαχτυλικό εξάμετρο, που προσέδιδε ρυθμό – αποτελούσε την προσωδία του έργου και βοηθούσε τον ποιητή στην αποστήθιση του έργου. Το δαχτυλικό εξάμετρο αποτελούσε μία σειρά συλλαβών που επαναλαμβάνονταν ως μοτίβο(μακρόχρονη-μακρόχρονη-βραχύχρονη…) και μπορούσε με ευκολία να αντικαταστήσει την ομοιοκαταληξία και την χρήση της β) η αρχαιοελληνική γλώσσα που αποτελούσε (και ακόμα αποτελεί) την πλέον ομορφότερη γλώσσα του κόσμου. Όπως αναφέρει και ένας γνωστός ρωμαίος φιλόσοφος << Αν οι Ολύμπιοι Θεοί μιλούσαν, θα χρησιμοποιούσαν την ελληνική γλώσσα >>**, διότι η γλώσσα αυτή αποτελεί μία μελωδία, που ακούγεται ή προφέρεται τόσο όμορφα, ώστε εύκολα να την χαρακτηρίσουμε τέλεια. γ) η πλοκή των έργων που εξάπτει το ενδιαφέρον του αναγνώστη, καθώς και η εξέλιξή της. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια μπορούν να διαβαστούν από έναν άνθρωπο της εποχής, αφού παραμένουν πιο εντυπωσιακά από βιβλία της εποχής μας δ) ο τρόπος ανάγνωσης που καθορίζεται από τον εξάμετρο στίχο.

Ο Όμηρος αποτελεί ορόσημο στην ιστορία των ραψωδών, αφού είναι ένας από τους σημαντικότερους και μεγαλύτερους του είδους του. Κατάφερε με τα έργα του να διαδόσει τον ελληνικό πολιτισμο και κυρίως με την Οδύσσειά του να εξαπλώσει ένα αίσθημα ένωσης του ελληνικού κόσμου.

Η εντύπωση που προκαλούν σε εμάς σήμερα τα ομηρικά έπη και ελλειπής ιστορία της ζωής του Ομήρου έχει προκαλέσει πολλά ερωτήματα που αφορούν τη ζωή του και το έργο του. Από τα κύρια ερωτήματα είναι:

 α) Ποιος είναι ο Όμηρος;

β) Υπήρξε πραγματικά;

γ) “Εγραψε και την Ιλιάδα και την Οδύσσεια ο Όμηρος;

δ) Συνέβησαν πράγματι τα γεγονότα που αναφέρουν η Ιλιάδα και η Οδύσσεια;

Τα παραπάνω 4 ερωτήματα που αφορούν το λεγόμενο ομηρικό ζήτημα συνδέονται στενά, αφού στον πυρήνα της απάντησης τους κρύβουν το πρόσωπο του Ομήρου. Ξεκινώντας να αναλύουμε το ζήτημα αυτό θα πρέπει να θεωρούμε ως δεδομένο ένα και μόνο πράγμα: ότι δεν υπάρχουν σήμερα ενδείξεις που να λύνουν το ζήτημα. Έτσι, είναι κοινώς αποδεκτό ότι χωρίς περαιτέρω στοιχεία, οι αναλύσεις δεν οδηγούν σε ένα στέρεο συμπέρασμα. Στο κείμενο που ακολουθεί ο γράφων θα προσπαθήσει να παρουσιάσει μία πολύπλευρη, μα συγχρόνως σύντομη ανάλυση του ομηρικού ζητήματος. Θα εξεταστούν όλες οι πιθανότητες και οι διαφοροποιήσεις που επιφέρουν στη ζωή του Ομήρου.

Πολλοί λένε ότι ο Όμηρος δεν υπήρξε, αλλά τα έργα του αποτελούν συνθέσεις άλλων ποιητών(μόνη απόδειξη αυτού είναι τα τυπικά μέρη των ποιημάτων). Προσωπική μου γνώμη, όπως και πολλών ανθρώπων είναι ότι ο Όμηρος υπήρξε(μια εκ των αποδείξεων είναι ότι 7 πόλεις από τα αρχαία χρόνια-κοντά στην εποχή του Ομήρου διεκδικούσαν την καταγωγή του, άρα και υπήρξε) και αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές. Έχοντας λάβει ως δεδομένο ότι ο Όμηρος υπήρξε θα πρέπει τώρα να βρούμε ποιος ακριβώς ήταν. Οι 2 απαντήσεις σε αυτό το θέμα είναι εξίσου πιθανές.

Αρχίζοντας να αναλύουμε τα παραπάνω ερωτήματα θα πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε ότι, από τα αρχαία κιόλας χρόνια που ακολούθησαν το θάνατο του Ομήρου, 7 ελληνικές πόλεις διεκδικούσαν την καταγωγή του. Από τις πιο γνωστές είναι η Σμύρνη, η Χίος, η Αθήνα, αν και σε αυτήν τη λίστα θα πρέπει να προσθέσουμε την Ιθάκη(μία σύγχρονη μελέτη θα αναλυθέι παρακάτω, η οποία εξηγεί την απόφαση να ενσωματώσουμε τη γενέτειρα του Οδυσσέα στον κατάλογο).

Πρώτη πιθανή απάντηση και πιο γνωστή σε όλους είναι ότι ο Όμηρος αποτελεί τον γνωστο σε όλους μας επικό ποιητή. Αυτή η υπόθεση επιβεβαιώνεται αφού ο Όμηρος έζησε τον 8-7 αιώνα π.Χ, μετά τον Τρωικό πόλεμο που αφηγειται, αλλά και κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Μεγάλου Ελληνικού Αποικισμού. Αυτό εξηγεί την φύση της Οδύσσειας και την ανάγκη για ένα μεταπολεμικό έπος που αναδεικνύει την κατάσταση ενός ευρύτερου αποικισμού.

Δεύτερη και ιδιαίτερα άγνωστη στο ευρύ κοινό πιθανή απάντηση παραμενει ότι ο Όμηρος υπήρξε και ταυτίζεται με το πρόσωπο του Οδυσσέα που φαίνεται να αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστή του Τρωικού πολέμου και της Οδύσσειας. Είναι πιθανό λοιπόν ο δημιουργός των ομηρικών επών να είναι ο ίδιος ο πρωταγωνιστής τους. Απόδειξη για τη θεωρία αυτή αποτελεί ,η διεκδικήτρια για την καταγωγή του Ομήρου, Ιθάκη(γενέτειρα Οδυσσέα). Σε συνδυασμό με αυτήν την απόδειξη έρχεται για να επιβεβαιώσει τη θεωρία και η ετυμολογική ανάλυση της λέξεως Όμηρος (Όμηρος ⇒ ομηρία, όταν κάποιος κρατείται αιχμάλωτος). Η ετυμολογική αυτή ερμηνεία εκφράζει την πιθανότητα ο Οδυσσέας (αν πράγματι υπήρξε δημιουργός της Ιλιάδος και της Οδύσσειας) να μετονομάστηκε σε Όμηρος για να στοχοποιήσει τα βάσανα της ομηρίας του, κατά τα 10 χρόνια που κράτησε η επιστροφή του στην Ιθάκη, όπου και (παρά τη θέλησή του) κρατήθηκε αιχμάλωτος από τον Ποσειδώνα και καθυστέρησε να γυρίσει στην πατρίδα του.

Αν φυσικά θεωρήσουμε τεκμηριωμένη και αυτήν την υπόθεση θα καταλάβουμε πως κατάφερε ο ποιητής να παρουσιάσει λεπτομερέστατα τον Τρωικό πόλεμο και την επιστροφή του Οδυσσέα, αφού ήταν άμεσα συνδεδεμένος με τα γεγονότα(τα έζησε ο ίδιος). Με βάση αυτήν τη θεωρία (που ακόμα δεν έχει επιβεβαιωθεί) αλλάζει η εποχή που έζησε από τον 9-8 αιώνα π.Χ, στο 1.000 π.Χ όπου και ,σύμφωνα με τα ομηρικά έπη(πολιτισμικά στοιχεία), διαδραματίστηκε ο Τρωικός πόλεμος. Αυτό φυσικά τροποποιεί το χαρακτήρα της Οδύσσειας. Δεν αναφέρεται στον Β ́ Ελληνικό Αποικισμό, αλλά στον Α ́ και έτσι διατηρεί τα μεταπολεμικά στοιχεία που προσέφεραν παρηγοριά στους Έλληνες της υφηλίου.

Γνωρίζοντας αυτά απαντώνται εύκολα τα ερωτήματα γ) & δ): Τα ομηρικά έπη τα έγραψε ένας ποιητής, ο Όμηρος-Οδυσσέας και τα έπη αυτά αφηγούνται πραγματικά γεγονότα.

Βέβαια, μέχρι να αποδειχτεί κάποια από τις προαναφείσες θεωρίες ο ανθρώπινος νους θα συνεχίσει να πλάθει μύθους(απόδειξη της αξίας των επών και του Ομήρου που πλέον έχει μυθοποιηθεί) και να εναποθέτει την πίστη του σε όποια ιστορία θέλει…. Μία όμως σκέψη θα περιφέρεται ασταμάτητα στο μυαλό όλων των ανθρώπων που ανέλπιστα διατύπωσαν την δική τους άποψη: ότι ο Όμηρος έζησε και πέθανε(είτε ως ένα άτομο, είτε ως σύνλο άλλων ποιητών που έγραψαν τα έργα του) και θα συνεχίσει για πάντα να προσδίδει στον κόσμο υπεροχή και ομορφιά…

Αυτό που θα πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι είμαστε τυχεροί που έχουμε στα χέρια μας δημιουργήματα απαράμιλλης γοητείας, που ανέδειξαν τον ελληνικό πολιτισμό και ένωσαν τον ελληνισμό των αρχαίων χρόνων, μεταλαμπαδεύοντας την ελπίδα και την πίστη στους Έλληνες ανά τον κόσμο. Όταν ο Πλάτων(ο οποίος μαζί με τον Όμηρο έχουν χαρακτηριστεί θείοι) έλεγε ότι ο Όμηρος έιχε διδάξει όλη την Ελλάδα δεν εννοούσε την Ελλάδα που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά την Ελλάδα που είχε απλωθεί παντού στη γήινη σφαίρα κα είχε διαδόσει τη λάμψη της.

Δεν είναι όμως σωστό για μία χώρα αυτού του κάλλους και της ιστορίας να στηρίζεται μόνο στο παρελθόν, αλλά θα πρέπει να το χρησιμοποιήσει, ώστε να φανεί τώρα αντάξια αυτού του παρελθόντος της. Γιατί το παρελθόν το χρησιμοποιείς για να πλάσεις το παρόν και να αφουγκραστείς το μέλλον. Έτσι το παρελθόν γίνεται η αρχή της ανάπτυξης, ο πυρήνας της εξέλιξης. Το παρόν γίνεται η συνέχιση της ιστορίας και το μέλλον το όνειρο-το όραμα που σίγουρα θα πραγματοποιηθεί…

ΣΧΟΛΙΑ – ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

* Παρά τις σημερινές αντιλήψεις οι αρχαίοι Έλληνες εκτός από τα παράλια της Μεσογείου κατοίκησαν και σε άλλα μέρη(πέρα από τα στενά του Γιβραλτάρ(Ηράκλειες Στήλες), ενώ είναι άγνωστο το σημείο όπου έφτασαν. Είναι γνωστό το παράδειγμα του Πυθέα, ο οποίος αποτελούσε ερευνητή του Μ. Αλεξάνδρου για νέες περιοχές εκστρατείας. Όταν ο Αλέξανδρος του ανέθεσε να εξερευνήσει περιοχές δυτικότερα της Μακεδονίας και πέρα από το Γιβραλτάρ, εκείνος με το πλοίο του έφτασε ως την Ιρλανδία. Αυτό αναφέρεται στα συγγράματά του, αφού περιγράφει ότι ταξίδεψε εκεί όπυ έχει 6 μήνες μέρα και 6 μήνες νύχτα. Όπως όμως γίνεται συχνά για πολλά χρόνια τα λεγόμενά του αντιμετωπίστηκαν ως ψευδή, μέχρι που εμείς σήμερα ανγνωρίσαμε την προσπάθειά του.

** << Αν οι Ολύμπιοι θεοί μιλούν, θα μιλούν ελληνικά >> (Εἰ οἱ θεοί διαλέγωντα τῆ τῶν Ἑλλήνων γλώττᾳ χρῶνται): Αυτό δείχνει την αρχαιοελληνική αντίληψη ότι οι θεοί δε μιλούσαν και άρα δεν είχαν ανθρώπινα χαρακτηριστικά (ανθρωπομορφισμοί υπήρχαν μοναχά για ανάγκες της ποίησης και άλλων τεχνών). Όπως έχει δείξει η Πυθαγόρεια φιλοσοφία και τα μαθηματικά των Πυθαγορείων ο Θεός είναι η φύση και σχετίζται άμεσα με τον χρυσό αριθμό Φ(=√5∕2=1,618…)\

➥ Ο αγών μεταξύ Ησιόδου και Ομήρου. Οι 2 ποιητές συναγωνίστηκαν εκ του προχείρου(αυτοσχεδιάζοντας), ώστε να αποφασιστεί ποιος από τους 2 ήταν καλύτερος από τον άλλον στην τέχνη της ποίησης. Για πρακτικούς λόγους (επειδή ο Ησίοδος αφηγούνταν κατορθώματα των ανθρώπων σε περίοδο ειρήνης, τα οποία ευεργέτησαν τον άνθρωπο, ενώ ο Όμηρος για πολεμικές περιόδους, οι οποίες προκάλεσαν καταστροφές εις βάρος του ανθρώπου) καλύτερος αναδείχτηκε ο Ησίοδος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

- Ομήρου Βίος & Έργα/ Ιωάννη Βαλέττα

« ΑΙΕΝ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΝ ΚΑΙ ΥΠΕΙΡΟΧΟΝ ΕΜΜΕΝΑΙ » « ΠΑΝΤΑ ΝΑ ΑΡΙΣΤΕΥΕΙΣ ΚΑΙ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙΣ ΥΠΕΡΟΧΟΣ (ΝΑ ΥΠΕΡΕΧΕΙΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ)»

ΤΖΗΚΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

(μαθητής A ́ γυμνασίου)

Ετικέτες:...και οι μαθητές γράφουν, Εκπαιδευτικά θέματα

Σχολιάστε Ακύρωση απάντησης

Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.

Μια μερική αναφορά στον Όμηρο – Ανάδειξη του Ομηρικού ζητήματος

Σχολιάστε Ακύρωση απάντησης

Πρόσφατα Τεύχη

Δημοφιλή άρθρα

Τελευταία Άρθρα

Στήλες

Σύνδεσμοι