*Με άρθρα ποικίλης ύλης κυκλοφόρησε το νέο τεύχος του επιστημονικού περιοδικού «ΘΕΟΛΟΓΙΑ», που εκδίδεται από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος

Tου Χάρη Ανδρεόπουλου *

      Ανανεωμένο ποιοτικά, βελτιωμένο αισθητικά και με εμφανή το στόχο για το άνοιγμά του στην ευρύτερη επιστημονική κοινότητα και τη κοινωνία, κυκλοφορεί  το επιστημονικό περιοδικό «Θεολογία», στο νέο του – από τη περασμένη άνοιξη – ξεκίνημα, υπό την διεύθυνση του Συμβούλου του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, δρ. Θεολογίας, Σταύρου Γιαγκάζογλου. Η «Θεολογία», ένα περιοδικό με ιστορική διαδρομή άνω των 80 ετών, εκδίδεται, με την πρόνοια του Αρχιεπισκόπου, από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος, με τη μορφή της επιστημονικής επετηρίδας.

      O κ. Γιαγκάζογλου διαδέχθηκε στη θέση του Διευθυντού Συντάξεως του επιστημονικού περιοδικού της Εκκλησίας της Ελλάδος, τον αποχωρήσαντα, μετά από πολυετή (26ετή) θητεία στη θέση αυτή, ομότιμο καθηγητή του πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ευαγ. Θεοδώρου, επιχειρώντας να χαράξει μια νέα πορεία που να ανταποκρίνεται στις προκλήσεις των καιρών για ένα περιοδικό το οποίο χωρίς να αποβάλει τον ακαδημαϊκό του χαρακτήρα μπορεί να γίνει πιο δυναμικό, αισθητικά πιο ελκυστικό και, κυρίως, πιο ενδιαφέρον για περισσοτέρους ανθρώπους. Να συνεχίσει να απευθύνεται, ως επιστημονική επετηρίδα, στους εξειδικευμένους επιστήμονες και ερευνητές, αλλά, εφεξής, να είναι προσιτό και στο χώρο πέραν των ειδικών, κυρίως, δε να διακονεί και να υποστηρίζει θεολογικά και ποιμαντικά το έργο της Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο. Νομίζουμε ότι το πρώτο δείγμα αυτής της προσπάθειας, έτσι όπως σαρκώνεται στα τρία τεύχη της νέας πορείας, είναι πολύ ελπιδοφόρο.

      Η «Θεολογία» θα κυκλοφορεί εφεξής σε τέσσερα (αντί των δύο μέχρι πρότινος) τεύχη ανά έτος. Από αυτά τα δύο θα είναι ποικίλης θεολογικής ύλης και τα άλλα δύο θα αναφέρονται σε συγκεκριμένα κάθε φορά θεολογικά αφιερώματα, ενδιαφέροντα και προσβάσιμα και από τον μέσο αναγνώστη. Σε κάθε τεύχος πέραν του αφιερώματος θα δημοσιεύονται: στη στήλη «Ιδιόμελα», ανεξάρτητες θεματικά θεολογικές μελέτες ή δοκίμια. Στη στήλη «Θεολογικά Χρονικά», αναφορά σε σημαντικά γεγονότα από τον διορθόδοξο και διαχριστανικό κόσμο, όπως συνοδικές συνδιασκέψεις, συνέδρια, επίσημοι διαχριστιανικοί διάλογοι, κ.α. Στη στήλη «Περιοδικά Ανάλεκτα» σύντομη επισκόπηση των ελληνικών και ξένων θεολογικών περιοδικών, στη στήλη «Βιβλιοστάσιον», βιβλιοκριτικά δοκίμια και παρουσιάσεις θεολογικών μονογραφιών, βιβλίων και λοιπών εκδόσεων. Τέλος, στη στήλη «Αναλόγιον», ενημερωτικό δελτίο πρόσφατων θεολογικών εκδόσεων.

      Μέχρι στιγμής, για το 2009, κυκλοφόρησαν τρία τεύχη, εκ των οποίων τα δύο (1^ο και 3^ο) ήταν ποικίλης ύλης και το 2^ο θεματικό (για τον Συνοδικό θεσμό), ενώ το 4^ο θα έχει αφιέρωμα με θέμα «Θεία Ευχαριστία και Εκκλησία» και θα κυκλοφορήσει τον προσεχή Φεβρουάριο. Στα τεύχη του 2010 θα υπάρχουν, επίσης, αφιερώματα σε ζητήματα «Ποιμαντικής Θεολογίας» (όπως κατήχηση, κήρυγμα, μετάφραση κειμένων, γλώσσα της λατρείας, κ.λ.π.), σε ζητήματα για τη Κοινωνία των Πολιτών, τη Πολυπολιτισμικότητα, τη Βιοηθική, την Χρήση του διαδικτύου, την Οικολογία, κ.λ.π.

      Επίσης, ένα από τα τεύχη του 2010 θα είναι αφιερωμένο σε μια μεγάλη θεολογική προσωπικότητα του 20^ου αιώνα, τον π. Γεώργιο Φλωρόφσκι, έναν φωτεινό θεολόγο, που δεν μπορούσε να κατανοήσει τη θεολογική του εργασία, ως πανεπιστημιακός, χωρίς τη σύνδεσή της με την Εκκλησία και θεωρούσε ότι θα πρέπει να παραμένει άρρηκτη η σχέση της (ακαδημαϊκής) θεολογίας με την Εκκλησία. Για την αξία αυτής της σχέσης, ο Διευθυντής του περιοδικού και Σύμβουλος του Π.Ι, δρ. Σταύρος Γιαγκάζογλου, μιλώντας (18/01/2010) στο Ρ/Σ της Ι. Μητρόπολης Λάρισας παραδέχθηκε ότι – και – στη χώρα μας υπήρξαν περίοδοι «υπερτροφίας» της ακαδημαϊκής θεολογίας, υπό την έννοια της λειτουργίας της ως ιστορικοφιλολογικής επιστήμης χωρίς σύνδεση με τη ζωή της Εκκλησίας. Στο ερώτημα «εάν μπορεί η Θεολογία να λειτουργήσει αυτόνομα ως ιστορικοφιλολογική επιστήμη» ο κ. Γιαγκάζογλου απάντησε θετικά, τόνισε, όμως, ότι «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πηγή της Ορθόδοξης θεολογίας είναι η ζωντανή εκκλησιαστική παράδοση, από την οποία αν πάρει «διαζύγιο» η Θεολογία τότε θα καταντήσει μια μουσειακή – αρχαιολογική επιστήμη, η δε Εκκλησία θα απωλέσει την κριτική συνείδησή της, διότι η Θεολογία υπηρετεί την Εκκλησία αλλά και η Εκκλησία δίχως την Θεολογία καταντά ένα ιεροκρατικός οργανισμός, ο οποίος στο τέλος δεν θα έχει τι να πεί πέρα από την επιτέλεση κάποιων τελετουργιών εν πολλοίς ακατανοήτων για τον μέσο άνθρωπο. Αρα», κατέληξε συμπερασματικά ο κ. Γιαγκάζογλου, «η Θεολογία και η Εκκλησία είναι από τη φύση τους συνδεδεμένες έτσι ώστε η μία να τροφοδοτεί την άλλη και αυτόν τον άξονα, αυτής της ζωτικής σχέσης θέλει να διακονήσει το περιοδικό «Θεολογία».

      Το περιοδικό «Θεολογία» από την ερχόμενη άνοιξη θα ξεκινήσει σειρά θεματικών επιστημονικών σεμιναρίων κατ’ αρχήν στην Αθήνα και εν συνεχεία και στη Θεσσαλονίκη, τα οποία θα λειτουργούν με τη συμμετοχή 40 – 50 ατόμων ως θεολογικά εργαστήρια και ως forum θεολογίας. Επίσης, σε συνεργασία με την Ακαδημία Αθηνών, τις Θεολογικές Σχολές του ΕΚΠΑ και του ΑΠΘ, και τους φορείς των θεολόγων, ανέλαβε να διοργανώσει το 3^ο διεθνές Συνέδριο Ορθόδοξης Θεολογίας, στην Αθήνα. Υπενθυμίζεται ότι το 1^οΣυνέδριο είχε πραγματοποιηθεί στην Αθήνα το 1936, με τη συμμετοχή του π. Γ. Φλωρόφσκι, ο οποίος μάλιστα είχε καθιερώσει το σύνθημα «Επιστροφή στους Πατέρες» και το Β’ Συνέδριο είχε πραγματοποιηθεί το 1976 υπό την εποπτεία του αειμνήστου καθηγητού που θεμελίωσε στη χώρα μας τις Βιβλικές σπουδές, του Σάββα Αγουρίδη. Το 3^ο Συνέδριο, σύμφωνα με τον σχεδιασμό προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί μετά από τρία χρόνια (2013) αποσκοπώντας σε καιρούς όπου έχουν επικρατήσει νέες κοινωνικές και ιδεολογικές συνθήκες να δώσει στην Ορθόδοξη Θεολογία την ευκαιρία να κάνει τις διαπιστώσεις της, να εκφράσει τη προφητική φωνή της παίρνοντας θέση απέναντι στα προβλήματα του ανθρώπου και του κόσμου και να χαράξει γραμμές για το παρόν και το μέλλον, να σαρκώσει την προφητική της φωνή στο σήμερα..

      Το τελευταίο τεύχος του περιοδικού που κυκλοφόρησε είναι το 3^ο και φιλοξενούνται σ’ αυτό λίαν ενδιαφέροντα άρθρα ποικίλης ὕλης. Στο προλογικὸ σημείωμά του, με τίτλο «Τὸ λειτούργημα του πρώτου στὴν Εκκλησία» ὁ Σταύρος Γιαγκάζογλου εξετάζει συνοπτικὰ τη φύση, τὸν χαρακτήρα καὶ τη σημασία του λειτουργήματος του πρώτου για τη ζωὴ της Εκκλησίας. Οι Χρήστος Τερέζης καὶ Σπύρος Παναγόπουλος στη μελέτη τους «Αγάπη καὶ εκκλησιαστικὴ ιεραρχία στον Διονύσιο Αρεοπαγίτη», η οποία ακολουθεί, εξετάζουν τις ποικίλες σημασίες που προσλαμβάνει η χριστιανικὴ έννοια της «αγάπης» στὸ έργο του Διονυσίου «Περὶ Εκκλησιαστικής Ιεραρχίας».

      Στο κείμενο με τίτλο «Η περὶ της αναγνώσεως των ευχών της θείας Λειτουργίας παράδοση και οι σχετικὲς απόψεις του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου» ο Παναγιώτης Σκαλτσής ασχολείται με τον τρόπο (εκφώνως ή μυστικώς) της ανάγνωσης των λειτουργικών ευχών με βάση τις σχετικὲς απόψεις του αγίου Νικοδήμου Αγιορείτη. Ο Παντελής Καλαϊτζίδης (συντονιστής της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών της Ιεράς Μητρόπολης Δημητριάδος) στο λίαν επίκαιρο άρθρο του «Πολυπολιτισμικὴ πολυθρησκευτικὴ κοινωνία και το κατηχητικὸ έργο της Εκκλησίας» διερευνά την ανάγκη προσαρμογής του κατηχητικού καὶ ποιμαντικού έργου της Εκκλησίας, προκειμένου αυτό νὰ μπορέσει να ανταποκριθεί στις διαφορετικὲς απαιτήσεις των συγχρόνων πλουραλιστικών κοινωνιών.

      Ο Χαράλαμπος Βέντης στο δοκίμιό του «The Eloquent Sounds of Silence: Contrasting Intimations of the Ineffable» (“Oι εύγλωττοι ήχοι της σιωπής: Αντικρουόμενοι υπαινιγμοί του ανείπωτου») προσφέρει μιὰ κριτικὴ ἀνάγνωση τῆς σημασίας τοῦ Wittgenstein γιὰ τον τρόπο διατύπωσης του θεολογικού λόγου, συζητώντας παράλληλα μὲ σύγχρονους ερμηνευτὲς του έργου του Αυστριακού φιλοσόφου. Ο Γεώργιος Ανανιάδης στο άρθρο του «Το πρόσωπο στὸν Ν. Μπερντιάεφ. Μιὰ προσέγγιση της έννοιας του προσώπου στο στοχασμὸ του Ν. Μπερντιάεφ» επιχειρεί μια παρουσίαση του τρόπου που αντιλαμβάνεται ο Μπερντιάεφ την έννοια του προσώπου. Ο Γεώργιος Βαρβατσούλιας στη μελέτη του «Η θεώρηση της μελαγχολίας στον William James και η έννοια της θλίψης στον Ποιμένα του Ερμά. Διαπραγμάτευση στὸ πλαίσιο της ψυχολογίας της θρησκείας», εξετάζει με βάση τους δύο αυτοὺς συγγραφείς τη μελαγχολία και τη θλίψη, δύο διαχρονικὰ ανθρωπολογικὰ ζητήματα του δυτικού πολιτισμού. Η Ιωάννα Στουφή – Πουλημένου εξετάζει στο άρθρο της «Χριστιανισμὸς και αρχαία τέχνη. Ρήξη ή σχέση διαλεκτική;» τη στάση των χριστιανών απέναντι στα αρχαία μνημεία, αλλὰ καὶ τὶς επιρροὲς που δέχθηκε η παλαιοχριστιανικὴ τέχνη ἀπὸ τὴν αρχαία.

      Στο μελέτημα «Μάξιμος Brankovic (1462-1516) Σέρβος Δεσπότης, Μητροπολίτης Οὑγγροβλαχίας, Αγιος», ο Γεώργιος Στυλιαράς ασχολείται με το έργο ενὸς σημαντικου αγίου τῆς Ορθόδοξης Εκκλησίας στὴ Σερβία. Τέλος, ο Δημήτριος Πάντος στὸ άρθρο «Ο Βλάσιος Σκορδέλης (1835-1900) και το Βουλγαρικὸ εκκλησιαστικό ζήτημα» εξετάζει τη συμβολὴ του Σκορδέλη στὴν πορεία του βουλγαρικού εκκλησιαστικού ζητήματος στὴ Φιλιππούπολη (σημερινὸ Plovdiv της Βουλγαρίας).

      Τὸ επόμενο (4^ο) τεῦχος θα είναι αφιερωματικὸ με θέμα «Θεία Ευχαριστία καὶ Εκκλησία» και θα κυκλοφορήσει τὸν προσεχή Φεβρουάριο.

* Σημειώνεται ότι η ετήσια συνδρομή της «Θεολογίας» είναι για το εσωτερικό 40 ευρώ. Οι φοιτητές των Τμημάτων Θεολογίας και οι θεολόγοι εκπαιδευτικοί καταβάλλουν το ήμισυ της ετήσιας συνδρομής (20 €). Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να απευθύνονται στα τηλ. 210 – 7273313 και στο e-mail: theologia@ecclesia.gr

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι δημοσιογράφος – θεολόγος (),http://religiousnet.blogspot.comM.Sc. Eκκλησιαστικής Iστορίας και υπ. δρ. ΑΠΘ (http://www.auth.gr/theo), συνεργάτης του Ρ/Σ της Ιεράς Μητρόπολης Λάρισας (96,3 FM, http://www.imlarisis.gr/live.php ), της πύλης εκκλησιαστικών ειδήσεων «amen.gr» (http://www.amen.gr), αρθρογράφος της εφημερίδας «Ελευθερία» (http://www.eleftheria.gr). Υπηρετεί στο Γυμνάσιο Αρμενίου ν. Λάρισας ( ).http://gym-armen.blogspot.com