Ο SARS-CoV-2, ο νέος κορωνοϊός υπεύθυνος για οξεία αναπνευστική ασθένεια “coronavirus disease 2019” (COVID-19 για συντομία) εμφανίστηκε το 2019 στην Ουχάν της Κίνας και έφερε την ανθρωπότητα αντιμέτωπη με μία πανδημία. Στις 11 Μαρτίου 2020 ο ιός είχε εμφανιστεί ήδη σε 114 χώρες. Ωστόσο δεν είναι η πρώτη φορά που εμφανίζεται μια επιδημία που έχει εξαπλωθεί διεθνώς σε μεγάλη περιοχή του κόσμου. Για παράδειγμα, η ισπανική γρίπη του 1918-1920 μόλυνε 500 εκ. ανθρώπους (περίπου ¼ του πληθυσμού της Γης εκείνη την περίοδο) και είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 50-100 εκ. ανθρώπου. Πριν το 2020, η πιο πρόσφατη πανδημία ήταν το 2009 με τον ιό των χοίρων H1N1. Μόλυνε περίπου 10-20% του παγκόσμιου πληθυσμού και σκότωσε 150,000-500,000 ανθρώπους. Ο νέος κορωνοϊός ταυτοποιήθηκε το Δεκέμβριο του 2019 πήρε το όνομα SARS-CoV-2 που αντιστοιχεί στο “severe acute respiratory syndrome coronavirus 2”. [Αρχικά ονομάστηκε “Νέος κορωνοϊός 2019 (2019-nCoV).]
Τι είναι όμως ο κορωνοιός; Οι κορωνοϊοί είναι μια ομάδα ιών που προκαλούν διάφορες ασθένειες σε θηλαστικά και πτηνά. Στους ανθρώπους, οι κορωνοϊοί προκαλούν αναπνευστικές λοιμώξεις, συνήθως ήπιες, συμπεριλαμβανομένων κάποιων περιπτώσεων κοινού κρυολογήματος. Ορισμένοι κορωνοϊοί προκαλούν σοβαρές ασθένειες στους ανθρώπους. Η ονομασία των ιών αυτών προέκυψε από τη χαρακτηριστική εμφάνισή τους στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, όπου διακρίνονται εξογκώματα περιμετρικά των ιικών σωματιδίων σαν στέμμα (κορώνα). Ο SARS-CoV-2 είναι RNA ιός και σύμφωνα με τη συστηματική κατάταξη που έχει ήδη γίνει από τους επιστήμονες ανήκει στο γένος Betacoronavirus,στην οικογένεια Coronaviridae και στην τάξη Νidovirale.
Η ασθένεια πιστεύεται ότι προήλθε από μετάδοση από ζώο σε άνθρωπο αλλά σύντομα άρχισε να εξαπλώνεται με μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η COVID-19 συνδέεται με προηγουμένως γνωστά σύνδρομα όπως το SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) και το MERS (Middle East Respiratory Syndrome) που προκαλούνται από διαφορετικούς αλλά συγγενικούς ιούς.
Τα συμπτώματα του ιού τυπικά εμφανίζονται μετά από 2-14 μέρες (Μ.Ο.: 5-6 μέρες) μετά την έκθεση και είναι πυρετός, κούραση, αναπνευστικά συμπτώματα όπως ξηρός βήχας, δυσκολία στην αναπνοή που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονία. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι μπορεί να μολυνθούν αλλά να μην εμφανίσουν συμπτώματα (ασυμπτωματικοί φορείς). Η πλειοψηφία των περιπτώσεων είναι ήπια. Οι πιο ήπιες περιπτώσεις ολοκληρώνουν τον κύκλο τους σε 2 εβδομάδες. Μια μειοψηφία περιπτώσεων, κυρίως σε ηλικιωμένους, εξελίσσονται σε σοβαρή πνευμονία, βλάβες σε όργανα και θάνατο. Το ποσοστό θανάτου υπολογίζεται μεταξύ 1-5%, αλλά τα δεδομένα είναι αβέβαια. Αυτές οι σοβαρές περιπτώσεις διαρκούν 3-6 εβδομάδες. Έχει διαπιστωθεί ότι οι ηλικιωμένοι ασθενείς έχουν υψηλότερο ποσοστό θανάτου.
Τα αναπνευστικά συμπτώματα εμφανίζονται όταν ο ιός μολύνει τα κύτταρα των κυψελίδων των πνευμόνων. Ο ιός προσβάλλει αυτά τα κύτταρα όταν μια γλυκοπρωτεΐνη του περιβλήματος του προσδένεται σε μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη (ACE2) της επιφάνειας των κυψελιδικών κυττάρων τύπου ΙΙ. Η μέθοδος για την επαλήθευση ενός κρούσματος COVID-19 είναι η rRT-PCR (PCR αντίστροφης μεταγραφάσης). Τα δείγματα λαμβάνονται από την μύτη ή τον λαιμό. Τα αποτελέσματα μπορεί να βγουν σε χρονικό διάστημα λίγων ωρών έως 2 ημερών. Το πλήρες γονιδίωμα του SARS-Cov-2 έχει αλληλουχηθεί και δημοσιευθεί ώστε να αναπτυχθούν και άλλα τεστ PCR.
Εμβόλιο μέχρι τώρα δεν υπάρχει. Γίνονται έρευνες για να αναπτυχθεί αλλά θα χρειαστεί τουλάχιστον 1 χρόνος για την ολοκλήρωση του. Δεν υπάρχει μέχρι τώρα συγκεκριμένη αντι-ιική θεραπεία για την COVID-19. Τα συμπτώματα αντιμετωπίζονται με τις βασικές μεθόδους αντιμετώπισης ιικών μολύνσεων. Τα αντιβιοτικά, που χρησιμοποιούνται για βακτηριακές μολύνσεις, δεν είναι αποτελεσματικά στη θεραπεία της COVID-19 ή άλλων ασθενειών που οφείλονται σε ιούς.
Όσον αφορά στη μετάδοση, ο ιός μεταδίδεται από άτομο σε άτομο με τα σταγονίδια της αναπνοής , συνήθως μέσω βήχα ή φτερνίσματος. Εκτός από απευθείας μετάδοση από άτομο σε άτομο, σωματίδια του ιού από ένα άτομο μπορεί να βρεθούν σε μια επιφάνεια και να προσληφθούν από άλλο άτομο. Σύμφωνα με μελέτες ο ιός στον αέρα μπορεί να επιζήσει έως και 3 ώρες. Γι’ αυτό είναι σημαντική η συχνή απολύμανση επιφανειών.
Για την αποφυγή της μετάδοσης συνίσταται ο περιορισμός κοινωνικών επαφών (Social distancing): Κρατάμε απόσταση <2μ από άλλους ανθρώπους. Αποφεύγουμε ασθενείς, αν και τα δεδομένα δείχνουν ότι φαινομενικά υγιή άτομα μπορούν να μεταδώσουν τον ιό. Πιο σημαντική όλων είναι η υγιεινή, το πλύσιμο δηλαδή των χεριών με σαπούνι και νερό ή με αλκοολούχο αντισηπτικό διάλυμα. Αποφεύγουμε να αγγίζουμε το πρόσωπο μας με άπλυτα χέρια. Οι μάσκες συστήνονται ιδιαίτερα για ασθενείς ή για αυτούς που φροντίζουν ασθενείς. Άλλα μέτρα προφύλαξης μπορεί να είναι ο εμβολιασμός για τον ιό της γρίπης, ο καθαρισμός και η συχνή απολύμανση επιαφανειών, ο βήχας ή το φτάρνισμα σε χαρτομάντηλο το οποίο πετάω αμέσως στα σκουπίδια και η κλήση στο γιατρό σε κάθε περίπτωση που εμφανίζουμε συμπτώματα ύποπτα για covid.Mέχρι να βρεθεί αποτελεσματική θεραπεία ή εμβόλιο η τήρηση των παραπάνω μέτρων μπορεί να αποδειχθεί σωτήρια για την προστασία μας από τον ιό.
Κείμενο βασισμένο σε παρουσίαση του Eric J. Simon, Ph.D.
Professor, Department of Biology & Health Science
New England College, Henniker
Επιμέλεια Αριστέα Πάτρα, Βιολόγος MSc
