γράφει η μαθήτρια της Γ τάξης Μαββίδου Μαρία

    Με αφορμή το Πάσχα που πλησιάζει, αποφάσισα, στις σελίδες του σχολικού περιοδικού να αναφέρω τις διαφορές και τις ομοιότητες του καθολικού και ορθόδοξου Πάσχα ως προς τον τρόπο εορτασμό τους.

    Όπως είναι λογικό, για να δικαιολογήσουν στους λαούς τους οι θρησκευτικοί ηγέτες τα διαφορετικά τους δόγματα, χρειάζονταν και διαφορετικά έθιμα. Από το 1582, η Καθολική Εκκλησία άρχισε να υπολογίζει τις γιορτές της βάσει του νέου, του Γρηγοριανού ημερολογίου, όταν η Ορθόδοξη Εκκλησία λειτουργούσε με βάση το παλιό, το Ιουλιανό, αυτό, δηλαδή, που είχε υιοθετηθεί από τον Ιούλιο Καίσαρα, και χρησιμοποιήθηκε όταν εμφανίστηκε ο Χριστιανισμός. Το διορθωμένο Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι αυτό που χρησιμοποιείται παγκοσμίως σήμερα H Ελλάδα ήταν η τελευταία χώρα που το υιοθέτησε, το 1926. Η Ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδος δέχτηκε το Γρηγοριανό ημερολόγιο για όλες της γιορτές εκτός του Πάσχα.

    Για τους Καθολικούς το Πάσχα έρχεται από τις 22 Μαρτίου ως τις 25 Απριλίου κάθε χρόνο, για τους Ορθόδοξους έρχεται πάντα μία εβδομάδα ή και παραπάνω αργότερα, από τις 4 Απριλίου ως τις 8 Μαΐου. Εκτός, όμως, από την ημερομηνία, δεν υπάρχουν πολλές άλλες διαφορές στο πώς γιορτάζεται το Πάσχα των Καθολικών και των Ορθόδοξων. Τελετουργικά, η κάθε Εκκλησία εννοείται ότι ακολουθεί δικές της συνήθειες, όπως με κάθε γιορτή ή καθημερινή ακολουθία άλλωστε. Αλλά τα έθιμα δεν έχουν τόσο να κάνουν με τα θρησκευτικά δόγματα, όσο με τις συνήθειες του κάθε λαού. Το βάψιμο των αυγών, για παράδειγμα, είναι κάτι που συναντά κανείς σε όλες τις βαλκανικές χώρες, αλλά και σε αυτές της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.

    Οι ορθόδοξοι γιορτάζουν την Κυριακή των Βαΐων. Η Κυριακή των Βαΐων είναι η αρχή της Μεγάλης Εβδομάδας. Το πρωί, όλες οι εκκλησίες προσφέρουν βάγια θυμίζοντας έτσι την θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στην Ιερουσαλήμ, πριν τα Πάθη του. Επιτρέπεται η κατανάλωση του ψαριού. Μόνο για να βρούμε την δύναμη να συνεχίσουμε την νηστεία για άλλες 6 μέρες. Οι Καθολικοί όπως επίσης και οι ορθόδοξοι την Μεγάλη Δευτέρα Ξεκινάνε να ψωνίζουμε για τα καλούδια που θα ετοιμάσουμε τις επόμενες μέρες. Το αρνί, τα αυγά, κτλ. Το απόγευμα πάνε στην εκκλησία. Επίσης την Μεγάλη Τρίτη οι προετοιμασίες ξεκινούν και η νηστεία συνεχίζεται. Με την διαφορά ότι οι ορθόδοξοι το απόγευμα στην εκκλησία ακούνε τον ύμνο της Κασσιανής. Οι ορθόδοξοι  την Μεγάλη Τετάρτη, κάνουν το Μέγα Ευχέλαιο ενώ οι πιστοί γονατίζουν πριν οι ιερείς τους χρίσουν με το Άγιο Λάδι για να λάβουν συγχώρεση. Το απόγευμα, στις εκκλησίες, το θέμα της λειτουργίας είναι το «Πλύσιμο των ποδιών των Μαθητών» που γίνεται σε πολλά μέρη. Κατά την λειτουργία, που διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα, ο ιερέας που «παίζει τον ρόλο» του Χριστού, πλένει τα πόδια δώδεκα μοναχών -οι μαθητές- μια μίμηση της πράξης του Χριστού πριν την Σταύρωση Του. Την Μεγάλη Πέμπτη η Καθολική και η Ορθόδοξη Εκκλησία γιορτάζει τον Μυστικό Δείπνο του Ιησού με τους μαθητές του. Έφερε ψωμί και ήπιε με τους μαθητές του από το ίδιο ποτήρι. Το τελετουργικό αυτό αποτέλεσε βασικό κορμό στη Θεία Λειτουργία και αποτυπώθηκε τόσο στην τέχνη όσο και σε πολλούς θρησκευτικούς ύμνους. Δεν νοείται Πάσχα χωρίς χρωματιστά αυγά. Στους Καθολικούς παραδοσιακά, οι γονείς τα κρύβουν την Κυριακή του Πάσχα, ώστε να τα αναζητήσουν τα παιδιά. . Για τους Χριστιανούς, το πασχαλινό αυγό είναι σύμβολο της Ανάστασης. Στους Ορθόδοξους οι νοικοκυρές φτιάχνουν παραδοσιακά τσουρέκια, αβγοκουλούρα, κουλούρια ούζου και χρωματιστά αυγά (κυρίως κόκκινα). Από την αρχαιότητα το αυγό συμβολίζει την αναγέννηση της ζωής και το κόκκινο χρώμα συμβολίζει το αίμα του Χριστού. Στο παρελθόν, οι άνθρωποι συνήθιζαν να τοποθετούν το πρώτο αυγό στο εικονοστάσι του σπιτιού για να διώξουν τα κακά πνεύμα. Καθώς και οι δύο Θρησκείες έχουν τον στολισμό του Επιταφίου που γίνεται τις πρώτες πρωινές ώρες, μετά την τελετουργία της Σταύρωσης. Όμως οι Ορθόδοξοι έχουν την έθιμο να μένουν οι γυναίκες στην εκκλησία και να τραγουδούν παραδοσιακά μοιρολόγια. Το απόγευμα στις εκκλησίες γίνεται η λειτουργία των 12 Ευαγγελίων και η αναπαράσταση της Σταύρωσης του Χριστού. Οι πιστοί προσφέρουν στεφάνια σε Αυτόν. Η Παρασκευή είναι η πιο ιερή από τις μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας και για της δύο εκκλησίες , η μέρα της αποκορύφωσης των Παθών του Χριστού με την αποκαθήλωση και την ταφή Του. Με το τέλος της «Αποκαθήλωσης» ξεκινά η διαδικασία του θρήνου μεταφέροντας ένα ομοίωμα του σώματος του Χριστού. Όλη μέρα οι καμπάνες της εκκλησίας κτυπούν με πένθιμο χτύπο. Στους Ορθόδοξους επειδή είναι ημέρα θρήνου, οι νοικοκυρές δεν κάνουν καθόλου δουλειές στο σπίτι, αποφεύγοντας ακόμη και το μαγείρεμα. Επιπλέον στους καθολικούς και ορθόδοξους οι γυναίκες και τα παιδιά πηγαίνουν στην εκκλησία και στολίζουν τον Επιτάφιο με λουλούδια που μαζεύουν ή αγοράζουν. Οι θρήνοι ψάλλονται το απόγευμα, ακολουθεί η έξοδος του Επιταφίου στους δρόμους της πόλης ή του χωριού και τρεις φορές γύρω από την εκκλησία. Κάποιες φορές, στα μεγάλα χωριά και στις πόλεις με περισσότερες από μία εκκλησίες, οι Επιτάφιοι συγκεντρώνονται στην κεντρική πλατεία και όλοι ο άνθρωποι και οι ιερείς ψάλλουν τους θρήνους. Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα αυστηρής νηστείας. Το Μεγάλο Σάββατο και στις δύο εκκλησίες γίνεται μια πρωινή λειτουργία γεμάτη προσευχές. Οι ιερείς ντύνονται στα λευκά και σκορπούν βάγια και ροδοπέταλα, ενώ οι καμπάνες κτυπούν χαρούμενα και οι ψάλτες υμνούν την δόξα του Κυρίου. Σε πολλές περιοχές των ορθοδόξων υπάρχει το έθιμο του σεισμού.  Πριν τα μεσάνυχτα όλα τα φώτα του ναού σβήνουν και ο ιερέας εμφανίζεται στην Ωραία Πύλη προσφέροντας το Άγιο Φως σε όλους. Λέει «Δεύτε Λάβετε Φως» που σημαίνει ελάτε να πάρετε το Άγιο Φως. Αυτή η μοναδική φλόγα έρχεται κατ” ευθείαν από τον Ιερό Τάφο του Χριστού στην Ιερουσαλήμ, όπου ανάβει ως εκ θαύματος χωρίς καμία ανθρώπινη παρέμβαση. Ένα αεροπλάνο φέρνει το Άγιο Φως από την Ιερουσαλήμ. Αφού οι Ορθόδοξοι λάβουν το φως, ο ιερέας παίρνει την ιερή εικόνα της ανάστασης και βγαίνει έξω από τον ναό. Η Ανάσταση συμβαίνει μόλις ο ιερέας πει “Χριστός Ανέστη” και μετά όλοι αρχίζουν τσουγκρίζουν τα κόκκινα αυγά τους. Θεωρείται τύχη να φτάσει κάνεις σπίτι με το κερί του ακόμη αναμμένο! Με το «Άγιο Φως» των κεριών οι άνθρωποι κάνουν το σχήμα του σταυρού πάνω από την κεντρική πόρτα για καλή τύχη. Όταν η οικογένεια γυρίσει από την εκκλησία, κάθονται γύρω από το γιορτινό τραπέζι τρώει την παραδοσιακή «μαγειρίτσα». Οι Καθολικοί ανάβουν τις λαμπάδες το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου. Το φως τους συμβολίζει την διαφώτιση των πιστών μέσω της επιστροφής του Χριστού στη ζωή. Συμβολίζει τη νίκη του Ιησού επί του θανάτου. Με το φως από τις πασχαλινές λαμπάδες ανάβουν και τα υπόλοιπα κεριά. Έτσι μεταφέρεται συμβολικά η διαφώτιση από τον έναν στον άλλον, όλα αυτά πριν το «Gloria», τον ψαλμό της Ανάστασης. Ακόμη το πρωί της Κυριακής του Πάσχα των ορθόδοξων, σε πολλά μέρη της χώρας το αρνί ετοιμάζεται στην σούβλα. Σε άλλες περιοχές, το κρέας για το πασχαλινό τραπέζι αρνί ή κατσίκι ψήνεται στον φούρνο. Υπάρχει γιορτινή ατμόσφαιρα παντού και οι άνθρωποι τρώνε και χορεύουν συνήθως μέχρι αργά το βράδυ. Στους Καθολικούς το πρωί της Κυριακής του Πάσχα γίνεται μία ακόμα πομπή, με το άγαλμα του αναστημένου πια Χριστού να περιφέρεται στους δρόμους. Για τα παιδιά, το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης συνοδεύεται από την παραδοσιακή «figolla», ένα γλύκισμα σε σχήμα διάφορων ζώων, μ’ ένα σοκολατένιο αυγό στη μέση. Την Κυριακή του Πάσχα οι καμπάνες και για τις δύο εκκλησίες χτυπάνε δυνατά ανακοινώνοντας τα χαρμόσυνα νέα της Ανάστασης.

    Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι παρόλο που οι ορθόδοξοι και οι καθολικοί είναι δύο διαφορετικές εκκλησίες δεν έχουν πολλές διαφορές στον τρόπο εορτασμό τους το Πάσχα. Μάλιστα στην Κέρκυρα οι ορθόδοξοι και οι καθολική γιορτάζουν μαζί όπως και σε άλλα νησιά σαν την Σύρο που είναι μία κίνηση ενότητας και ομόνοιας. Το Πάσχα στην Κέρκυρα αποτελεί ένα μοναδικό, σύνθετο λατρευτικό θρησκευτικό κράμα του παλιού τοπικού βυζαντινού τυπικού, με επιρροές από τα βενετικά πρότυπα και τα τοπικά αυτόνομα πολιτιστικά χαρακτηριστικά. Είναι θεσμοθετημένο από τα χρόνια της Βενετοκρατίας να συνεορτάζεται από την Ορθόδοξη και Καθολική Εκκλησία.

της Γκουτσίδου Χρύσας, μαθήτριας της Α “τάξης

   Η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου και συγκεκριμένα της Κρεατινής ονομάζεται Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη, επειδή αυτήν την ημέρα όλοι οι άνθρωποι ψήνουν στα σπίτια τους κρέας και έτσι ο  μυρωδάτος καπνός, δηλαδή η τσίκνα, είναι διάχυτος παντού. Από αυτή την τσίκνα, λοιπόν , πήρε το όνομα της η Τσικνοπέμπτη.

    Είναι ένα έθιμο που δεν γνωρίζουμε ακριβώς την προέλευσή του. Εικάζεται, όμως ότι  προέρχεται από τις γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων και επιβίωσε στα χρόνια του Χριστιανισμού. Την Τσικνοπέμπτη ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις  της Αποκριάς , που κορυφώνονται την  τελευταία Κυριακή των Αποκριών, την Τυρινή,  με παρελάσεις καρναβαλιστών  σε πολλές πόλεις της Ελλάδας.Την επόμενη μέρα γιορτάζονται τα Κούλουμα με το πέταγμα του χαρταετού και αρχίζει η Σαρακοστή, δηλαδή η νηστεία για σαράντα ημέρες, για να προετοιμαστούν οι χριστιανοί για το Πάσχα.

   Στην Ελλάδα, τα έθιμα του κάθε τόπου για την Τσικνοπέμπτη είναι διαφορετικά.Έτσι στην Κομοτηνή καψαλίζουν μία κότα που θα μαγειρέψουν την επόμενη Κυριακή. Στις Σέρρες ανάβουν μεγάλες φωτιές και αφού ψήσουν τα κρέατα, πηδούν από πάνω τους, ενώ στην Πάτρα έχουν το έθιμο της Γιαννούλας της κουλουρούς. Και όλα αυτά, βέβαια, με κέφι ,τραγούδι και άφθονο κρασί.

των  Ευαγγελίας Τόζιου και Κικής Στεφανίδου

Η ελληνική αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται µε την λατρεία του ∆ιονύσου που είναι θεός του κρασιού και των εορτασµών. . Οι μεταμφιέσεις εξηγούνται από την πεποίθηση των ανθρώπων για την «επάνοδο των ψυχών». Τα καρναβάλια συµβαίνουν μια φορά τον χρόνο.  Η  αποκριά διαρκεί τρεις εβδοµάδες  , ξεκινάει 60 µέρες πριν το Πάσχα και ονομάζεται Τριώδιο. Κατά την διάρκεια αυτών των ηµερών, γιορτές και εκδηλώσεις οργανώνονται παντού και οι άνθρωποι διασκεδάζουν πολύ, και κυρίως τα παιδιά. Όλοι µεταµφιέζονται µε αστεία κουστούµια, χορεύουν, τραγουδούν και παρακολουθούν παρελάσεις καθώς και πολλές  άλλες  δραστηριότητες που διοργανώνονται εκείνη την περίοδο. Κατά την διάρκεια όλων αυτών έχουµε κάποια πολύ ιδιαίτερα έθιµα. Στην περιοχή μας επικρατούν τα ακόλουθα:

Γαϊτανάκι:

 Το παλιό έθιµο µε το γαϊτανάκι γίνεται στην κεντρική πλατεία πολλών πόλεων. Είναι ένας χορός  όπου τα άτομα που συμμετέχουν ντύνονται µε παραδοσιακές στολές και χορεύουν σε κύκλο κρατώντας  πολύχρωµες κορδέλες που στερεώνονται στην κορυφή ενός µακριού κονταριού το οποίο βρίσκεται στην µέση του κύκλου. Καθώς χορεύουν, οι κορδέλες τυλίγονται γύρω από το κοντάρι και µετά ξετυλίγονται.

Χάσκα:

Το βράδυ της Αποκριάς τα μικρότερα μέλη της οικογένειας επισκέπτονται τα μεγαλύτερα, δηλαδή τους γονείς,  τα πεθερικά και τους άλλους συγγενείς, φιλώντας τους το χέρι, για να δείξουν σεβασμό και να ζητήσουν συγχώρεση, κατά το χριστιανικό έθιμο. Αργότερα όλα τα μέλη της οικογένειας συγκεντρώνονται γύρω από το τραπέζι και ο αρχηγός της οικογένειας κάνει το έθιμο του χάσκα. Κρεμάει δηλαδή σε έναν πλάστη ένα σκοινί, που στο τέλος του έχει ένα βρασμένο αυγό.Κάθε μέλος της οικογένειας προσπαθεί να το δαγκώσει, χωρίς να χρησιμοποιήσει τα χέρια του, προκαλώντας ο καθένας το γέλιο των άλλων.

Μπουμπούνες:

Την Κυριακή της μεγάλης  Αποκριάς αναβιώνουν κατά το σούρουπο οι μεγάλες φωτιές στις μεγάλες πλατείες της πόλης.  Πρόκειται για προχριστιανικό έθιμο, που επέζησε μέσα στον χρόνο και έφτασε ως τις μέρες μας. Γύρω από την αναμμένη μπουμπούνα, οι παρευρισκόμενοι πίνουν και γεύονται κεράσματα. Λαϊκές ορχήστρες παίζουν τοπικές παραδοσιακές μουσικές και ακολουθεί χορός μέχρι να σβήσει η μπουμπούνα.