Όλοι χασμουριόμαστε και φανταζόμαστε ότι αυτό σχετίζεται με το πόσο κουρασμένοι αισθανόμαστε. Όμως τελικά το χασμουρητό είναι μια πτυχή του ύπνου που η επιστήμη δεν έχει ακόμη καταφέρει να μελετήσει σε βάθος.
Ας προσπαθήσουμε να κωδικοποιήσουμε κάποιες ερωτήσεις, ώστε να γνωρίσουμε όλα τα γνωστά και άγνωστα επιστημονικά στοιχεία για το χασμουρητό.
Τι είναι το χασμουρητό;
Είναι «μία στερεότυπη και συχνά επαναλαμβανόμενη μηχανική δραστηριότητα, που χαρακτηρίζεται από το άνοιγμα του στόματος και συνοδεύεται από μία βαθιά εισπνοή που την ακολουθεί μία σύντομη εκπνοή».
Γιατί χασμουριόμαστε;
Ελάχιστες είναι οι έρευνες που υποστηρίζουν επαρκώς διάφορες θεωρίες που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς για το χασμουρητό.
Μία πολύ διαδεδομένη αντίληψη είναι ότι χασμουριόμαστε για να πάρουμε περισσότερο οξυγόνο στον εγκέφαλο. Όσο περισσότερο οξυγόνο βρίσκεται στο αίμα τόσο περισσότερη γλυκόζη μπορούμε να κάψουμε για την παραγωγή ενέργειας. Η θεωρία αυτή θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί χασμουριόμαστε όταν είμαστε κουρασμένοι ή όταν βρισκόμαστε μεσημεριάτικα σε μία κατάμεστη αίθουσα διαλέξεων, επειδή δεν υπάρχει αρκετός καθαρός αέρας.
Πιθανόν, καθώς το στόμα ανοίγει διάπλατα ενώ συγχρόνως τεντώνεται, συστέλλονται ορισμένα αιμοφόρα αγγεία ενώ κάποια άλλα διαστέλλονται με αποτέλεσμα να ωθείται περισσότερο αίμα προς τον εγκέφαλο. Περισσότερο αίμα σημαίνει περισσότερο οξυγόνο.
Η θεωρία δεν είναι τελείως λάθος, όπως εξηγεί ο Δρ Μάικλ Ντέκερ, καθώς οι κατώτεροι λοβοί των πνευμόνων δεν λειτουργούν όταν είμαστε σε φάση ηρεμίας. Τη μέγιστη πνευμονική μας ικανότητα την αποκτάμε μόνον όταν γυμναζόμαστε έντονα και η βαθιά αυτή αναπνοή είναι που διατηρεί τους πνεύμονες μας υγιείς. «Το χασμουρητό είναι λοιπόν σαν ομοιοστατική αντίδραση στη μη βαθιά αναπνοή», εξηγεί ο Δρ Ντέκερ, αλλά ελάχιστες είναι οι αποδείξεις ότι αυτός είναι ο πρωταρχικός λόγος που χασμουριόμαστε.
Το χασμουρητό πάντως φαίνεται να πηγαίνει χέρι-χέρι με τη βαρεμάρα, τουλάχιστον όπως έχει αποδείξει μικρή μελέτη που έγινε το 1986 σε ομάδα φοιτητών. Οι συμμετέχοντες χασμουριόντουσαν περισσότερο όταν έβλεπαν διαρκώς ένα πεδίο με χρώματα, παρά όταν έβλεπαν ένα φιλμ 30 λεπτών με ροκ μουσική.
Σύμφωνα πάντως με πιο πρόσφατα στοιχεία το χασμουρητό δείχνει να είναι ένας τρόπος μείωσης της θερμοκρασίας του εγκεφάλου. Προκαλεί την έκταση και σύσπαση των τοιχωμάτων της στοματικής κοιλότητας διοχετεύοντας αέρα στον εγκέφαλο, ο οποίος μειώνει τη θερμοκρασία του. Μελέτη έχει δείξει εξάλλου ότι οι άνθρωποι χασμουριούνται περισσότερο τον χειμώνα, όταν ο εξωτερικός αέρας είναι σαφώς ψυχρότερος, συγκριτικά με το καλοκαίρι, όταν το χασμουρητό αποτυγχάνει να παράσχει δροσερό αέρα στον εγκέφαλο.
Η μεταδοτικότητα του χασμουρητού
Το μεγαλύτερο μυστήριο σχετικά με το χασμουρητό είναι η μεταδοτικότητα του. Βλέπεις κάποιον να χασμουριέται και ύστερα χασμουριέσαι κι εσύ. Είναι αλήθεια! Μελέτη έχει δείξει ότι όταν κάποιος παρακολουθεί σκηνές με χασμουρητό έχει 50% πιθανότητα να αρχίσει να χασμουριέται. Αυτό μάλιστα ισχύει ακόμη και για τα ζώα.
Μάλιστα, ο άνθρωπος δεν χρειάζεται καν να δει κάποιον να χασμουριέται, η σκέψη και μόνο αρκεί! Αρκετές μελέτες έχουν αποδώσει το χασμουρητό στην ενσυναίσθηση. ( δημιουργία κοινού συναισθήματος σε μια ομάδα). «Το χασμουρητό είναι περισσότερο ένα κοινωνικό φαινόμενο, παρά κάτι σωματικό», εξηγεί ο Δρ Ντέκερ και από αυτό αποδεικνύεται ότι δεν χασμουριόμαστε μόνον όταν είμαστε κουρασμένοι.
Σύμφωνα με έρευνα που έγινε το 2012, το χασμουρητό είναι μεταδοτικό μεταξύ φίλων. Η διαπίστωση αυτή εν μέρει εξηγείται από τη θεωρία της ενσυναίσθησης, αφού οι φίλοι και οι συγγενείς έχουν ισχυρότερα συναισθήματα μεταξύ τους.
Και τα έμβρυα χασμουριούνται!
Αν και κανείς ακόμη δεν γνωρίζει το γιατί, τα έμβρυα χασμουριούνται. Ανασκόπηση που έγινε το 2012 σε απεικονίσεις τεσσάρων διαστάσεων κατάφερε να διακρίνει πότε το αναπτυσσόμενο έμβρυο χασμουριόταν και πότε είχε ανοιχτό το στόμα του για άλλους λόγους. Οι ερευνητές εικάζουν ότι ενδεχομένως να έχει να κάνει με την ανάπτυξη του εγκεφάλου και ίσως να αποτελεί δείκτη φυσιολογικής ανάπτυξης του εμβρύου.
Πόσο διαρκεί το μέσο χασμουρητό;
Αν και δεν υπάρχει επιστημονική μελέτη γι’ αυτό, ο μέσος χρόνος διάρκειας ενός χασμουρητού έχει υπολογιστεί στα έξι δευτερόλεπτα. Κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου, σε μελέτη του 2012 που καταγράφηκε η δραστηριότητα του ανθρωπίνου σώματος πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το χασμουρητό διαπιστώθηκαν διάφορες σημαντικά σωματικές αλλαγές που λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκεια αυτών των έξι δευτερολέπτων, οι οποίες κρίθηκαν ως μοναδικές και μη επαναληπτικές όταν οι συμμετέχοντες απλώς έπαιρναν μια βαθιά εισπνοή.
Από που ρυθμίζεται το χασμουρητό;
Ερευνητές ιατροί υποστηρίζουν ότι το χασμουρητό ρυθμίζεται σε ένα πολύ πρωτόγονο τμήμα του εγκεφάλου, μία περιοχή που λειτουργεί το μεγαλύτερο διάστημα σαν αυτόματος πιλότος, πολύ μακριά από την ενσυνείδητη νόησή μας. Φαίνεται λογικό ότι το χασμουρητό θα μπορούσε κάλλιστα να μην υπακούει στην ενσυνείδητη νόησή μας: όχι μόνο χασμουριόμαστε χωρίς καν να το έχουμε σκεφτεί, αλλά είναι και πολύ δύσκολο να το καταπνίξουμε.
Το χασμουρητό ως ένδειξη νόσου
Δεν είναι ασυνήθιστο το πρώτο σύμπτωμα μιας παθολογικής κατάστασης να είναι το χασμουρητό, αφού σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να σηματοδοτεί παθήσεις, όπως η έλλειψη ύπνου. Επίσης, το υπερβολικό χασμουρητό μπορεί να είναι ένδειξη καρδιολογικού προβλήματος ή σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί επίσης να σηματοδοτεί προβλήματα λειτουργικότητας του εγκεφάλου.
Τι δηλώνει η απουσία του χασμουρητού;
Η απουσία του χασμουρητού μπορεί να υποδεικνύει ένα πρόβλημα σε κάποιο τμήμα του εγκεφάλου με το οποίο συνδέεται το κέντρο του χασμουρητού. Ο ψυχίατρος Hans Lehmann, επεσήμανε ότι σχεδόν ποτέ δεν είδε ανθρώπους με διανοητικές παθήσεις να χασμουριούνται. Συνειδητοποίησε ότι αυτοί οι ασθενείς δεν χασμουριόνταν επειδή παρέμεναν ασυγκίνητοι, με ελάχιστο ενδιαφέρον για το τι συνέβαινε γύρω τους. Σκέφτηκε ότι για να είσαι τόσο βαριεστημένος από αυτά που συμβαίνουν γύρω σου ώστε να χασμουρηθείς, πρέπει να γνωρίζεις ότι κάτι συμβαίνει.
Ελευθερία Χαλκίδου
ΠΗΓΕΣ
- «Η επιστήμη της καθημερινής ζωής» Jay Ingram, εκδόσεις Κάτοπτρο
- http://health.in.gr/body/news/article/?aid=1231252694
