Η πανάρχαια Δωδώνη ήταν το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο των Πελασγών της προϊστορικής εποχής. Για το όνομα Δωδώνη, η πιθανότερη άποψη είναι. ότι προέρχεται από το ρήμα «δίδωμι» δηλαδή «Δόστρα» ή παραγωγό, γιατί η μητέρα Γη έδινε τους καρπούς της. Η αφετηρία της λατρείας βρίσκεται στην τρίτη χιλιετηρίδα π.Χ. (πρώτη εποχή τους χαλκού 2.500π.Χ.) με τη λατρεία της θεάς Γής, της Μεγάλης Μητέρας και δύει με την επικράτηση του χριστιανισμού στο τέλος του 4ου αιώνα μ.Χ..

ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΗΣ ΔΩΔΩΝΗΣ

Το ιερό Μαντείο είναι το αρχαιότερο και αγαπητότερο στους θεούς, αφού ο ίδιος ο Δίας το όρισε δικό του Μαντείο, πανέντιμο στους ανθρώπους. Υπήρξε λατρευτικό κέντρο του Δία και της Διώνης. Υπήρξε, επίσης, γνωστό μαντείο του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Προσδιορίζεται γεωγραφικά σε απόσταση περίπου 2 χλμ. από τον οικισμό της Δωδώνης και κείται σε κλειστή, επιμήκη κοιλάδα, στους πρόποδες του όρους Τόμαρος, σε υψόμετρο 600 μ. Οι πρώτες μαρτυρίες για την ύπαρξη του μαντείου της Δωδώνης ως λατρευτικού χώρου τοποθετείται περί το 2600 π.Χ.. Είναι το αρχαιότερο μαντείο που συναντάται στον Ελλαδικό χώρο. Η μυθολογία λέει ότι από τη Θήβα της Αιγύπτου πέταξαν δυο περιστέρια: το ένα προσγειώθηκε στη Λιβύη, όπου χτίστηκε ο ναός του Άμμωνα Δία, και το δεύτερο ήρθε στη Δωδώνη, όπου ιδρύθηκε το μαντείο. Για το ιερό τούτο μαντείο μιλάει η αρχαιότερη γραπτή παράδοση, τα Ομηρικά Έπη. Στο Δία το Δωδωναίο και το Πελασγικό απευθύνει επίκληση ο ήρωας του τρωικού πολέμου Αχιλλέας για το φίλο του Πάτροκλο. Στη δεύτερη εποχή του Χαλκού (Μεσοελλαδική περίοδο 1900-1550 π.Χ.) εγκαταστάθηκαν στην περιοχή , όπως και σε όλη την Ελλάδα οι πρώτοι Έλληνες, οι Θεσπρωτοί.

ΤΟ ΙΕΡΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΔΩΔΩΝΗΣ

Το μαντείο στην αρχή ήταν υπαίθριο, με μια βελανιδιά (ιερή φηγός), που γύρω είχε έναν περίβολο από χάλκινους λέβητες πάνω σε τρίποδες, οι οποίοι με τους ήχους που έκαναν όταν χτυπούσαν μεταξύ τους αλλά και σε συνδυασμό με το θρόισμα των φύλλων του δέντρου και άλλους ήχους (περιστέρια, πηγή κτλ.) έδιναν τους χρησμούς, τούς οποίους ερμήνευαν οι ιερείς Πελειαί. Σύμφωνα με μια νέα ερμηνεία, ο μαντικός ήχος προερχόταν χάλκινα αντικείμενα παρόμοια με τα κινέζικα wind chimes που κρεμόντουσαν στην βελανιδιά και ηχούσαν με το φύσημα του ανέμου. Οι ιερείς δεν έπλεναν ποτέ τα πόδια τους και σέρνονταν στο χώμα για να έχουν επαφή με τη γη.

Στις ρίζες της βελανιδιάς, στην αρχή πιστευόταν ότι κατοικούσε η Γαία, αλλά με το Δωδεκάθεο αντικαταστάθηκε από το Δία και τη γυναίκα του Διώνη. Λεγόταν και Νάιος Δίας από το αρχαιοελληνικό «ναίω»=κατοικώ, γι’ αυτό και οι αγώνες που διεξάγονταν προς τιμή του κάθε 4 χρόνια στο κοντινό στάδιο λέγονταν Νάια.

Στο τέλος του 5ου αιώνα χτίστηκε ένας μικρός ναός, όπου φυλάγονταν τα αφιερώματα των προσκυνητών. Οι προσκυνητές έδιναν την ερώτησή τους γραμμένη σε ένα έλασμα (φύλλο μαλακού μετάλλου – μολύβδου), αλλά η απάντηση συνήθως τους δίνονταν προφορικά. Στα μέσα του 4ου αι. π.Χ., ο περίβολος με τους λέβητες αντικαταστάθηκε από έναν πιο ευρύχωρο χαμηλό πέτρινο περίβολο. Εφόσον εκεί κατοικούσε ο Δίας και το σύνολο έμοιαζε με σπίτι, ο χώρος ονομάστηκε Ιερά οικία.

Αλεξάνδρα Αρχοντόγλου – Κωταΐδου Ιωάννα

Γαζέτη Ελπίδα – Μερχάτι Ιρένα

ΠΗΓΕΣ

• www.dodoni.gr/to-manteio
• Βικιπαίδεια «Αρχαία Δωδώνη»
• www.gtp.gr
• mythagogia.blogspot.com
• greeklandtraveller.com