ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘50

Η δεκαετία ανάμεσα στο ’50 και το ’60 είναι εκρηκτική. Η οικονομική ευημερία και η ανύψωση του βιοτικού επιπέδου έδωσαν περιθώρια ανάπτυξης στην υψηλή ραπτική.

Δεκαετία του ’50, μια γνώστη σε όλους μας εποχή από το Grease, που όμως αντιπροσωπεύει κυρίως τη νέα γενιά. Ήταν η πρώτη φορά που οι νέας ηλικίας άνθρωποι απέκτησαν δική τους μόδα, στυλ και εμφάνιση, επηρεασμένη από πρότυπα του κινηματογράφου και τραγουδιστές. Απαραίτητα στοιχεία για την εμφάνιση τους ήταν τα δερμάτινα, τα τζιν, οι κλος φούστες, τα πλεκτά, τα κοτλέ και τα παπούτσια μπαλαρίνες για τα κορίτσια.

Παράλληλα με αυτή τη μόδα ο Christian Dior προκαλεί ξανά αίσθηση ανεβάζοντας το μήκος της φούστας στα λίγα εκατοστά κάτω από το γόνατο και συνδέοντας τη ραπτική με τα γράμματα του αλφάβητου. Έτσι γεννιέται η γραμμή Α (στενή στο πάνω μέρος και ανοιχτή κάτω), η γραμμή Η (ίσια και αυστηρή) και η Υ (ανοιχτή στην πλάτη και στενή προς τα κάτω).

Στο Παρίσι αναπτύσσονται δύο διαφορετικές τάσεις στην υψηλή ραπτική. Από τη μία μεριά η Channel προσπαθεί να συνδυάσει τη ραπτική με την άνεση, θέτοντας το ρούχο στην υπηρεσία του σώματος. Από την άλλη, κάποιοι σχεδιαστές δείχνουν να ασχολούνται μόνο με την εντύπωση που προκαλούν οι δημιουργίες τους.

Ο Christobal Balenciaga διακρίνεται αυτή την εποχή για το ταλέντο του στα ντραπαρισμένα υφάσματα, με δημιουργίες από σταθερό χοντρό μετάξι και ταφτά που μοιάζουν με γλυπτά.

Ο θάνατος του Christian Dior το 1957, συγκλόνισε τον κόσμο της μόδας, τουλάχιστον μέχρι την ανακοίνωση του ονόματος του διαδόχου του Yves Saint Laurent, που λανσάρει την τραπεζιοειδή γραμμή.

Στην ανδρική μόδα τα σακάκια και τα παλτό ήταν φαρδιά και είχαν στρογγυλεμένα πέτα τα παντελόνια ήταν άνετα στο πάνω μέρος και στένευαν προς τα κάτω. Αξίζει όμως να αναφερθεί ότι η μεγάλη αλλαγή στην ανδρική ενδυμασία αφορούσε τους νέους άντρες. Με πρότυπα τον Marlon Brando και τον James Dean φορούσαν τζιν, δερμάτινα μπουφάν και απλά T-shirt. Είναι η πρώτη φορά στην μέχρι τώρα ιστορία της μόδας, που τα τζιν δεν φοριούνται μόνο από την εργατική τάξη. Γίνονται σημαία όποιου θέλει να πάει ενάντια στον κομφορμισμό και παρόλο που αρχικά απαγορεύεται να φοριούνται από μαθητές στα σχολεία της Αμερικής, λίγα χρόνια αργότερα θα γίνουν σήμα κατατεθέν τους.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘60

Στη δεκαετία του ’60 η μόδα αντλεί έμπνευση με έναν τρόπο προφανώς αναρχικό από προτάσεις και τόπους διαφορετικούς. Χαρακτηριστικό της μόδας ήταν η απελευθέρωση από υποχρεώσεις και ταμπού. Η Αμερική βρίσκει τη μούσα της στο πρόσωπο της Jackie Kennedy και επιβάλλει ένα στυλ κλασσικής κομψότητας, με φορέματα ως το γόνατο, σε γραμμή Α με γεωμετρικά σχέδια. Η Audrey Heyburn, όμως είναι αυτή που θα κάνει μύθο το μικρό μαύρο φόρεμα μέσω της συμμετοχής της στην ταινία Breakfast at Tiffany’s (1961). Οι πιο σημαντικές καινοτομίες στη γυναικεία μόδα τη δεκαετία αυτή, ήταν η εμφάνιση της μίνι φούστας και η καθιέρωση του γυναικείου παντελονιού.

Ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκαν «αντιμόδες» με εφαρμογή κυρίως στη νεολαία. Mία από αυτές ήταν το κίνημα των Mod’s, που έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του το 1964 στη Βρετανία και προαναγγέλλει την εμφάνιση του punk τη δεκαετία του ’70.

Οι πιο χαρακτηριστικές όμως «αντιμόδες» της εποχής ήταν αυτή των hippies και αυτή των ζητιάνων, η πρώτη εξέφραζε την αντίδραση σε μια καταναλωτική κοινωνία και η δεύτερη αντιπροσώπευε έναν εναλλακτικό τρόπο ενδυμασίας. Η μόδα των hippies επιβάλλει τζιν παντελόνια καμπάνα, κεντήματα και τρουκς στα ρούχα, κρόσσια, ξεβάμματα, ψυχεδελικά και γεωμετρικά σχέδια.

Παράλληλα όμως, εξίσου διαδεδομένα, ήταν τα ταγιέρ της Coco Channel και τα φορέματα σε στυλ πριγκίπισσας. Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνιση της μπότας στην γυναικεία υπόδηση και των φαρδιών παπουτσιών με περίεργα τακούνια.

Όσον αφορά την ανδρική ενδυμασία, ενώ στην αρχή της δεκαετίας ήταν ίσια κομμένα και φαρδιά το 1965 έγιναν μεσάτα, τα παντελόνια ήταν στενά χωρίς ρεβέρ. Οι πιο αντιδραστικοί φορούσαν πολύχρωμα πουκάμισα και γιλέκα με κρόσσια.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘70

Το ξεκίνημα της δεκαετίας του ’70 χαρακτηρίζεται από μια γενική απογοήτευση. Από παντού κατέφθανε η ηχώ του πολέμου στο Βιετνάμ, η ύφεση έβαλε τέλος στο shopping με ελαφριά καρδιά και η κρίση με το πετρέλαιο, πυροδότησε μια αληθινή και ιδιαίτερη λιτότητα.

Στο χώρο της μόδας επικρατούσε αναρχία. Ο Ralph Lauren βρήκε καταφύγιο στο νεορομαντισμό. Οι σταρ της rock πυροδότησαν την μανία για τα λούρεξ και το υπερβολικό γκλίτερ. Είναι η εποχή που μεσουράνησαν τα καυτά σορτς, οι πλατφόρμες που σπάνε τους αστραγάλους και τα πουκάμισα που εφαρμόζουν σαν γάντι (λόγω των συνθετικών υφασμάτων), με τους γιακάδες τους όρθιους. Το disco style έκανε την εμφάνιση του την εποχή αυτή. Χαρακτηρίζεται από ελαστικά ρούχα, φανταχτερά χρώματα και γυαλιστερά υφάσματα.Οι συγκριτικά πιο συντηρητικές ή μεγαλύτερες γυναίκες φορούσαν μίντι φούστες και φορέματα με τονισμένη μέση (με ζώνη ή χωρίς). Επικράτησε η γραμμή Τ γραμμή, που τόνιζε τους ώμους και προμήνυε την εμφάνιση ενός πιο αυστηρού στυλ, για τα επόμενα χρόνια. Αξίζει να αναφερθεί ότι επανήλθαν στη μόδα τα μεγάλα καπέλα με πέπλο.Τα τζιν την εποχή αυτή, ήταν ιδιαίτερα εφαρμοστά και σε συνδυασμό με τα δερμάτινα, τα T-shirt με τις στάμπες και τα εκκεντρικά κουρέματα αποτελούσαν το επονομαζόμενο στυλ των Punk, που εμφανίστηκε την δεκαετία των ‘70s, με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο τη σχεδιάστρια Vivienne Westwood.

Σε ότι έχει σχέση με την ανδρική μόδα, τα ανδρικά πουκάμισα συνήθως ήταν καρό ή ριγέ, τα σακάκια ήταν μεσάτα με στενούς ώμους και τα παντελόνια με στενό καβάλο και φαρδιά προς το κάτω μέρος. Στα ανδρικά αξεσουάρ προστέθηκαν οι τσάντες. Επιπροσθέτως την εποχή εκείνη οι άντρες δεν φορούσαν τόσο συχνά γραβάτες αλλά προτιμούσαν τα κασκόλ και τα μαντίλια.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘80

Η ανάκαμψη της οικονομίας στις αρχές της δεκαετίας του ’80 έφερε μαζί της, πιο κοντά μήκη, ενώ η εμμονή με την υγιεινή ζωή και τη γυμναστική έκανε πιο λεπτές και νευρώδεις τις σιλουέτες. Εμφανής ήταν επίσης η ανάγκη των ανθρώπων για μια διαφορετική και ξεχωριστή εμφάνιση, η οποία αποτελούσε και κριτήριο για την κοινωνική τους κατάταξη . Την πρώτη τους εμφάνιση έκαναν αυτή τη δεκαετία μεγάλοι σχεδιαστές, όπως ο Γιόζι Γιαμαμότο και οι Κένζο και Ρέι Καβακούμπο του οίκου Comme des Garcons.

Οι θηλυκές γραμμές που επικράτησαν, που αντιπροσωπευόταν από pencil φούστες με ψηλή μέση ήρθαν σε αντίθεση με το rock στυλ που χαρακτηρίζεται από δερμάτινα, ολόσωμες φόρμες, τρούκς και αλυσίδες. Σε γενικές γραμμές στυλ από προηγούμενες δεκαετίες επανήλθαν και δημιούργησαν μία πολυσχιδή μόδα.

Στην ανδρική μόδα επικρατεί το παραδοσιακό κοστούμι, άνετο και κλασσικό. Τα παλτά και τα trench coat είναι πολύ διαδεδομένα την εποχή αυτή.

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να γίνει εκτενέστερη αναφορά σε αυτή τη δεκαετία, αφού είναι αρκετά κοντά χρονολογικά στους περισσότερους από εμάς. Αρκεί να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας κάποιες σειρές ή ταινίες που αντιπροσωπεύουν απόλυτα την εποχή αυτή, όπως η Δυναστεία και το Ντάλας.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘90

Θα μας μείνουν αξέχαστα:

• Οι ολόσωμες τζιν φόρμες

• Τα πολύχρωμα γυαλιά ηλίου

• Τα αθλητικά παπούτσια με την χοντρή σόλα σαν πλατφόρμες

• Τα πολύχρωμα τζιν και τα κάπρι παντελόνια

• Τα t-shirt με τις στάμπες

• Τα δαχτυλίδια που άλλαζαν χρώμα ανάλογα με την διάθεση μας ή τον καιρό

• Τα μενταγιόν «μισή καρδιά», που κρατούσες το ένα εσύ και το άλλο η φίλη σου

• Οι μπαντάνες

• Τα παντελόνια με ψιλό καβάλο και τις πολύ κοντές μπλούζες

• Τα πολύχρωμα τσιμπιδάκια-πεταλούδα

• Τα λουστρίνι γυναικεία παπούτσια

• Τα κοτλέ παντελόνια

• Τα χτενίσματα «σκουληκάκια» και «φοίνικας»

• Το υπερβολικό γκλίτερ σε μαλλιά, πρόσωπο και σώμα

• Τα χρωματιστά κολάν

• Το καφέ κραγιόν

• Τα κολιέ με τα φτερά

• Τα πολύχρωμα αντρικά πουκάμισα

• Τα τζιν σορτς

• Οι στέκες και οι κορδέλες για τα μαλλιά

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 2000

Βαδίζοντας προς το 2000, κάθε γυναίκα υιοθετεί το στυλ που της ταιριάζει. Το άπιαστο όνειρο του μοντέλου έχει απογοητεύσει τις περισσότερες, εκείνες που, εκ των πραγμάτων, η ανατομία τους δεν επιτρέπει να το ακολουθήσουν. Γι’ αυτό και τα περισσότερα μοντέλα ­ η μία μετά την άλλη ­ περνάνε στα αζήτητα από τους σχεδιαστές. Ακόμη όμως και τα σημερινά πρότυπα ομορφιάς ­ που κυρίως είναι ηθοποιοί, δηλαδή πιο «καθημερινές» γυναίκες δεν μπορούν να θεωρηθούν ωραία σύμφωνα με τα κλασικά κριτήρια. Είναι κυρίως οι κοπέλες της διπλανής πόρτας, μόνο που πάντα είναι καλλίγραμμες, αν όχι υπερβολικά αδύνατες, και τις περισσότερες φορές καλοντυμένες. Γενικά πάντως η ομορφιά και οι κανόνες της, σήμερα, δείχνουν να βρίσκονται σε σύγχυση. Tο καλό σε αυτό είναι ότι η μόδα ανακυκλώνεται και το ‘ψάξιμο’ στην ντουλάπα της γιαγιάς και της μάμας θυμίζει ‘θησαυρό’. Η αίσθησή μας πάντως είναι ότι η μόδα θα ακολουθήσει, για ακόμα μια φορά τους ρυθμούς της κοινωνίας βασισμένη σε cheap n chic προτάσεις. Από την άλλη η καταπίεση και οι κακές συνθήκες δεν αποκλείεται να μας φέρουν και πάλι μπροστά σε στιλιστικές «υπερβολές» σε μια προσπάθεια της μόδας να ισορροπήσει της κοινωνικές συνθήκες

Ελισάβετ Καλαθά – Αθανασία Καρακίτσου