«Η Ναυμαχία του Ναυαρίνου» Κ. Βολανάκη
Ο ρόλος των ξένων δυνάμεων στην ελληνική επανάσταση
Είναι αλήθεια πως η Αγγλία ήταν άκρως αντίθετη της Ελληνικής επανάστασης, διότι απειλούσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία, ακρογωνιαίο λίθο της βρετανικής πολιτικής, ενώ από την άλλη προκαλούσε το ενδιαφέρον της Ρωσίας, εχθρός της οποίας ήταν οι Οθωμανοί. Ωστόσο, είναι αλήθεια ότι η επανάσταση του ΄21 ήρθε σε ακατάλληλη χρονική στιγμή, ιδιαίτερα μετά την καθιέρωση της αντεπαναστατικής στροφής που είχε επιφέρει το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων στον ευρωπαϊκό χώρο. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ότι ο επαναστατικός αγώνας, εκτός από την Οθωμανική κυριαρχία, απειλεί και το status quo της Ευρώπης.
Οι δυνάμεις των Άγγλων και των Γάλλων, με τις οποίες συνδέεται κυρίως το ελληνικό εμπορικό κεφάλαιο, στην αρχή αντέδρασαν εχθρικά απέναντι στην επανάσταση, ενώ οι Ρώσοι έμειναν επιφυλακτικοί.
Οι πραγματικοί λόγοι πίσω από τη στάση κάθε δύναμης είναι οι εξής:
- Η Ρωσία βλέπει την Επανάσταση σαν ένα παράγοντα διάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την ευνοεί. Παράλληλα, είναι επιφυλακτική απέναντί της για δυο λόγους. Ο ένας λόγος είναι ότι δε θέλει να προκαλέσει τις άλλες δυνάμεις και, ιδιαίτερα, την Αγγλία. Ο άλλος είναι ότι, ακριβώς επειδή πρόκειται για επανάσταση, τη νιώθει σαν κίνδυνο για το καθεστώς του τσαρισμού που ωθείται όλο και περισσότερο να γίνει ο φύλακας της ευρωπαϊκής αντεπανάστασης.
- Η Αγγλία βλέπει την Επανάσταση αρχικά εχθρικά σαν υπονομευτή της ακεραιότητας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, που, για την Αγγλία, αποτελεί προμαχώνα ενάντια στη Ρωσία. Ωστόσο, η εχθρότητα της Αγγλίας αποδεικνύεται πολύ σύντομα πολύ ασταθής και ασυνεπής και ήταν αναγκαστικά έτσι. Η Αγγλία, η οποία, ταυτόχρονα, παίζει ενεργό ρόλο στην ανεξαρτησία της Νότιας Αμερικής, αναγκαστικά κατανοεί τη σημασία της ελληνικής ανεξαρτησίας για τον ίδιο λόγο: γιατί δημιουργεί νέες αγορές για τη βρετανική βιομηχανία.
- Η Γαλλία ετεροκαθορίζεται από την πολιτική άλλων ευρωπαϊκών δυνάμεων, συγκεκριμένα της Αγγλίας.
Κάποια στιγμή όμως, η βρετανική πολιτική ηγεσία κατανοεί πως η ελληνική ανεξαρτησία είναι αναπόφευκτη και έτσι η στάση απέναντι στον επαναστατικό αγώνα αλλάζει απότομα το 1822 και με την παραλαβή της εξουσίας από τον Κάνινγκ. Προσπαθεί λοιπόν η Αγγλία να επωφεληθεί όσο το δυνατόν περισσότερο από την κατάσταση δείχνοντας ενδιαφέρον για την επανάσταση και προσπαθώντας να δημιουργήσει την αίσθηση ότι η ανεξαρτησία ήταν αποτέλεσμα παραχώρησης και βοήθειας των Άγγλων και όχι κατάκτησης των Ελλήνων. Με αυτή την ενέργεια, καθιστά το νέο ελληνικό κράτος δεσμευμένο και εξαρτημένο από αυτούς, ενέργεια που τους αποφέρει τεράστια στρατηγικά προνόμια.
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ ΣΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ ΤΟΥ 21
- Η Αγγλία, στον εμφύλιο πόλεμο 1823-1825, τάχθηκε υπέρ της κυβερνητικής παράταξης, δηλαδή του βουλευτικού σώματος, αρχηγός του οποίου υπήρξε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος, γόνος αγγλόφιλης οικογένειας, εκσυγχρονιστής και υποστηρικτής της αγγλικής πολιτικής.
- Η κυβερνητική παράταξη είχε έρθει σε επαφές με τους Άγγλους για τη σύναψη συμφωνίας παραχώρησης δανείου, πράγμα που προσέφερε σημαντική βοήθεια στο βουλευτικό σώμα, όσον αφορά τις πολεμικές ενέργειες.
- Οι αντικυβερνητικοί κατηγορούσαν τον Μαυροκορδάτο ότι ήθελε να παραδώσει την Ελλάδα στα χέρια των Άγγλων, όμως και εκείνοι γνώριζαν την καθοριστική σημασία αυτής της οικονομικής ενίσχυσης και προσπάθησαν και αυτοί να προσεταιρίσουν τον Λόρδο Βύρωνα και τους Άγγλους τραπεζίτες.
- Εν τέλει το δάνειο έφτασε στις 20 Ιουλίου του 1824 στα χέρια της Αγγλόφιλης κυβέρνησης Κουντουριώτη και των κυβερνητικών, που μαζί με τους Υδραίους είχαν συσσωρεύσει υπέρογκα χρηματικά ποσά.
- Ενδιαφέρον είναι ότι και οι δυο πλευρές είχαν συναίσθηση του βάρους της ξένης ανάμειξης. Ο μεν Κολοκοτρώνης είχε αναφέρει, συνιστώντας προσοχή, ότι «το δάνειο έρχεται και, αν δεν έρχεται, θα έρθει», ενώ ο Κουντουριώτης συνέστησε στην κυβέρνηση «να προφθάση κατά τάχος αυτό το δάνειον και δυνάμει τούτου ανατρέπει και ματαιοί όλα τα σχέδια και στοχασμούς των αντιπατριωτών και των κατά το σχήμα πατριωτών».
- Τα χρηματικά ποσά των κυβερνητικών, χρησιμοποιήθηκαν μεταξύ άλλων, και στην δωροδοκία των αντίπαλων μισθοφόρων του Πελοποννησιακού στρατού, έτσι ώστε να αρνηθούν να πολεμήσουν εναντίον τους.
- Η Αγγλία κατάφερε να προσεταιριστεί την κυβέρνηση Μαυροκορδάτου.
ΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ
Τα κόμματα που ιδρύθηκαν κατά τη δεύτερη Εθνοσυνέλευση το 1824, το αγγλικό, το γαλλικό και το ρωσικό, ήταν ελληνικές πολιτικές παρατάξεις οι οποίες υποστήριζαν και εκπροσωπούσαν την πολιτική της εκάστοτε δύναμης. Αποτελούν αναμφίβολα το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα επίδρασης που είχαν οι τρεις μεγάλες δυνάμεις της εποχής στον ελλαδικό χώρο. Συγκεκριμένα:
- Το αγγλικό κόμμα, με αρχηγό τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, υιοθέτησε μια σταθερά αγγλόφιλη πολιτική, πιστεύοντας ότι η Αγγλία, λόγω των συμφερόντων της στην Ανατολή, ήταν η μόνη δύναμη που μπορούσε να αντιταχθεί στα επεκτατικά σχέδια της Ρωσίας. Επίσης, υποστήριξε τη δημιουργία ανεξάρτητου ελληνικού κράτους, ενάντια στα ρωσικά σχέδια για τρεις ηγεμονίες.
- Το γαλλικό ή συνταγματικό κόμμα, με επικεφαλής τον Ιωάννη Κωλέττη, ήταν κυρίως το κόμμα των διανοούμενων, αλλά μαζί του είχαν συμπαραταχθεί κυρίως πρόκριτοι, στρατιωτικοί, λόγιοι και έμποροι που είχαν σπουδάσει και διαμείνει στη Δυτική Ευρώπη. Είχε ενθουσιάσει ιδιαίτερα τον ελληνικό λαό θέτοντας κύριο στόχο την επέκταση του Βασιλείου, σε αντίθεση με τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο, του Αγγλικού Κόμματος που έθετε πρώτο στόχο την οργάνωση του κράτους και αργότερα την επέκτασή του.
- Το ρωσικό κόμμα, με αρχηγό τον Ανδρέα Μεταξά, λεγόταν και κόμμα των Ναπαίων από κάποιον Κερκυραίο Νάπα, φανατικό υποστηρικτή του Καποδίστρια. Το Ρωσικό κόμμα διατηρούσε επαφή με τη Ρωσική διπλωματική αποστολή και είχε μεγάλη υποστήριξη στην Πελοπόννησο. Έριχνε μεγάλο βάρος στην προάσπιση της Ορθοδοξίας, γεγονός που του προσέδωσε μεγαλύτερο λαϊκό έρεισμα.
Τελικά, μετά από λεπτομερή ανάλυση, μπορούμε να συμπεράνουμε πως η παρέμβαση του ξένου παράγοντα στην Επανάσταση, στον εμφύλιο και στην πολιτική του κράτους τα 200 χρόνια ιστορίας του, υπήρξε καθοριστική και διαμόρφωσε σε πολύ μεγάλο βαθμό την πορεία της Ελλάδας σε διάφορους τομείς. Ας μην ξεχνάμε ότι αγγλικά, γαλλικά και ρωσικά πολεμικά πλοία με αρχηγούς τους ναυάρχους Κόδριγκτον, Δεριγνύ και Χέυδεν κατέπλευσαν στην Πύλο και αντιμετώπισαν με επιτυχία τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο, καταστρέφοντάς τον ολοκληρωτικά στη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, τον Οκτώβριο του 1827. Η νίκη του στόλου των συμμαχικών δυνάμεων στο Ναυαρίνο ήταν καθοριστική και επιτάχυνε τις εξελίξεις για την απελευθέρωση της Ελλάδας.
Γιάννης Ζώραπας Α3
Κύριες πηγές:
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%89%CF%83%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CE%BA%CF%8C%CE%BC%CE%BC%CE%B1
