Γιορτή του Πολυτεχνείου – Χρονικό
από τις εκπαιδευτικούς Μαρία Παρανού και Αριστέα Λιθάρη
Πριν λίγες μέρες, την 28η Οκτωβρίου, γιορτάσαμε το μεγάλο ΟΧΙ του ελληνικού λαού στους Ιταλούς και Γερμανούς εισβολείς.
Σήμερα ήρθε η ώρα να γιορτάσουμε ένα άλλο μεγάλο όχι.
Είναι το όχι του Πολυτεχνείου.
Το όχι των Ελλήνων φοιτητών απέναντι στην έλλειψη ελευθερίας και δημοκρατίας, εξαιτίας της 7χρονης τυραννίας της χούντας των συνταγματαρχών.
Με όσα θα παρακολουθήσουμε στη συνέχεια, θα προσπαθήσουμε με τη μνήμη μας να ζήσουμε και εμείς από κοντά, όσα συνέβησαν εκείνη την περίοδο και σημάδεψαν την ιστορία του τόπου μας.
Τα ξημερώματα της 21ης Απριλίου του 1967, μια ομάδα στρατιωτικών, εκμεταλλευόμενοι την πολιτική κρίση που επικρατούσε εκείνη την εποχή στη χώρα μας, πήραν την εξουσία στα χέρια τους και κατάργησαν τη νόμιμη κυβέρνηση της χώρας και τις συνταγματικές ελευθερίες.
Έκαναν μαζικές συλλήψεις και εκτοπίσεις, εγκατέστησαν και διατήρησαν ολόκληρα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Λέρο, στη Γυάρο και αλλού, έκαναν διώξεις, δίκες και βασανιστήρια σε όσους εκδήλωναν αντίθεση στο τυραννικό καθεστώς. Σε κάθε αίτημα του λαού για πραγματική αναγνώριση των στοιχειωδών του δικαιωμάτων και χαλάρωση των μέτρων αστυνόμευσης, ο σκληρός δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος δήλωνε με προκλητική αλαζονεία και κομπασμό: «Αποφασίζομεν και διατάσσομεν!!»
Αυτή ήταν η αποτρόπαιη εικόνα της τυραννίας του καθεστώτος της χούντας. Όμως ο αδούλωτος ελληνικός λαός δεν υπέκυπτε, και με την παγερή και παθητική στάση του, αλλά και με τη συγκρότηση αντιστασιακών οργανώσεων, με συνεχείς διαμαρτυρίες και εκκλήσεις βοήθειας στους φιλελεύθερους λαούς της γης, υπέσκαψε και διέβρωσε τα θεμέλια του δικτατορικού καθεστώτος, το ξεγύμνωσε από κάθε αληθοφανή δικαιολογία και το παρέδωσε στο χλευασμό όλων των φιλελεύθερων λαών του κόσμου.
Το χρονικό της εξέγερσης ξεκίνησε στις 23 Φεβρουαρίου του 1973, με την πρώτη κατάληψη της νομικής σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών. Το σημαντικό στοιχείο της κατάληψης αυτής ήταν ότι ξεσηκώθηκε για πρώτη φορά και ο κόσμος που βρισκόταν έξω από τον χώρο της Νομικής. Την επόμενη μέρα και μετά από συμφωνία με την σύγκλητο και την αστυνομία να μην χτυπηθεί η κατάληψη, οι φοιτητές αποχώρησαν από το κτήριο.
Μετά την πρώτη αυτή κατάληψη ακολούθησαν συλλήψεις και βασανισμοί πολλών φοιτητών, καθώς και απαγόρευση να δημοσιεύονται στις εφημερίδες άρθρα που αφορούσαν το φοιτητικό κίνημα. Στις 20 του Μάρτη του 1973, ένα περίπου μήνα μετά την πρώτη κατάληψη, πραγματοποιείται η δεύτερη κατάληψη της Νομικής.
Η κατάληψη αυτή ήταν τελείως διαφορετική από την πρώτη. Η αστυνομία παραβίασε το πανεπιστημιακό άσυλο και επενέβη βίαια μέσα στον χώρο της κατάληψης. Πολλοί φοιτητές συνελήφθησαν και ξυλοκοπήθηκαν. Στις 4 Νοεμβρίου η συγκέντρωση μερικών χιλιάδων πολιτών στο μνημόσυνο του Γεωργίου Παπανδρέου μετεξελίσσεται σε διαδήλωση και γίνονται βίαιες συγκρούσεις με τις αστυνομικές δυνάμεις.
Η εκρηκτική κατάσταση αναζητά σπινθήρα για να εκδηλωθεί, έστω κι αν αυτός καμιά φορά δεν είναι πραγματικός. Αυτό ακριβώς συνέβη και με την κατάληψη του Πολυτεχνείου. Ενώ οι φοιτητικές συγκεντρώσεις την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου εξελίσσονται κανονικά, φτάνει η είδηση στη Νομική ότι στο Πολυτεχνείο συγκρούονται φοιτητές με την αστυνομία. Από εκείνη τη στιγμή τα γεγονότα εξελίσσονται ραγδαία.
Η είδηση, που δεν ανταποκρινόταν στην πραγματικότητα, ευθύς αμέσως αρχίζει να προκαλεί γεγονότα. Συγκροτείται διαδήλωση προς το Πολυτεχνείο, όπου συγκρούονται με τις αστυνομικές δυνάμεις που το έχουν περικυκλώσει. Οι μισοί περίπου διαδηλωτές καταφέρνουν να μπουν στο προαύλιο του Πολυτεχνείου. Στις συνελεύσεις των σπουδαστών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, που εκείνη την ώρα πραγματοποιούνται, κηρύσσεται αποχή και το απόγευμα γίνεται η πρόταση για κατάληψη του Ιδρύματος. Μέσα στο Πολυτεχνείο επικρατεί μαχητικό κλίμα με αντιδικτατορικά συνθήματα, το οποίο εκ των πραγμάτων, οδηγεί στην κατάληψη του Πολυτεχνείου.
Οι έγκλειστοι φοιτητές του Πολυτεχνείου οργάνωσαν τη ζωή τους, την άμυνά τους, τη διατροφή, τον ύπνο τους, το φαρμακείο, το ιατρείο τους. Το εορταστικό πνεύμα μέσα στον αγώνα και τον κίνδυνο, έδινε έναν καινούριο τρόπο έκφρασης της πολιτικής. Όλοι συμμετείχαν και έπαιρναν πρωτοβουλία για να κάνουν κάτι. Οι φοιτητές μάχονταν για να λυθούν επιτέλους τα βαριά δεσμά της 7ετίας. Ο ραδιοφωνικός σταθμός του Πολυτεχνείου, ο οποίος από την πρώτη μέρα της λειτουργίας του κατακτά μεγάλη ακροαματικότητα, αποτελεί τη μοναδική πηγή πληροφόρησης για τα όσα συμβαίνουν στις κινητοποιήσεις κατά του στρατιωτικού καθεστώτος.
Τρεις θαρραλέες φωνές συγκλονίζουν τους Αθηναίους εκείνες τις αλησμόνητες μέρες του Νοεμβρίου και προκαλούν ρίγη θαυμασμού για την αποφασιστικότητα αυτών των νέων ανθρώπων.
«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο!!! Σας μιλά ο ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων!!»
Ο λαός τους ακούει και κατεβαίνει στους δρόμους. Συνεπαρμένοι οι Αθηναίοι από την αγωνιστικότητα των φοιτητών, συμπαρίστανται στον αγώνα των ίδιων των παιδιών τους. Το Πολυτεχνείο γίνεται σύμβολο και προπύργιο ελευθερίας. Μαθητές, φοιτητές και απλοί πολίτες κατακλύζουν τους δρόμους. Μεσημέρι Παρασκευής και ένα μεγάλο πλήθος συγκεντρώνεται μέσα και έξω από το Πολυτεχνείο. Κυριαρχούν τα συνθήματα:
«Κάτω η χούντα» «Λαϊκή Κυριαρχία » «Εθνική ανεξαρτησία» «Απόψε πεθαίνει ο φασισμός» «Ξημερώνει λευτεριά» και το βασικό αίτημα – σύνθημα:
«Ψωμί, παιδεία, ελευθερία»
Το απόγευμα της Παρασκευής 16 Νοεμβρίου 1973 αρχίζουν τα συγκλονιστικά γεγονότα. Στις 9 το βράδυ πέφτει ο πρώτος νεκρός. Είναι ο μαθητής Διομήδης Κομνηνός, ένα νέο παιδί περίπου στην ηλικία μας.
Οι φοιτητές ανυποχώρητοι υπερασπίζονται το Πολυτεχνείο. Η νύχτα προχωρεί εφιαλτικά, η ώρα της μεγάλης θυσίας πλησιάζει. Ακούγονται οι ερπύστριες των τανκς, που κατεβαίνουν από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Φτάνουν και κυκλώνουν το Πολυτεχνείο. Οι φοιτητές πάνω στα κάγκελα, αψηφούν τα πυροβόλα που στρέφονται κατά πάνω τους, προβάλουν τα γυμνά στήθη τους και δείχνουν τα άοπλα χέρια τους. Το σύνθημα τώρα είναι:
«Είμαστε αδέλφια, δεν θα μας χτυπήσετε, να μη χαθεί αίμα αδελφικό!!»
17 Νοεμβρίου 1973 Ώρα 2:56 π.μ.
Τρία τανκς ορμάνε μαζί.
Το πρώτο, που φαίνεται παράλογα πιο μεγάλο, ρίχνει τη μεγάλη πόρτα με τα κάγκελα. Τα παιδιά τραγουδάνε τον Εθνικό Ύμνο!!
Στρατιώτες γέμισαν το Πολυτεχνείο. Ένα τανκ περνάει πάνω από ένα οδόφραγμα που ήταν κάποτε αυτοκίνητο. Ριπές πολυβόλου. Χέρια υψωμένα.
Οι φοιτητές βγαίνουν με χέρια και μάτια στον ουρανό, την ψυχή στα δόντια. Βγαίνουν και προχωρούν. Παραδίδονται!!
Τί σημασία έχει πια αν θα είναι τώρα ή αύριο; Σειρήνες εκκωφαντικές!! Μάχες στους δρόμους!! Κόλαση!!
Οι άνθρωποι στα γύρω σπίτια φοβούνται πολύ!! Γύρω τους τώρα γίνονται μάχες!!
Άνισες μάχες. Οι μισοί οπλισμένοι!! Οι άλλοι μισοί άοπλοι. Μόνοι! Και φυσικά… χαμένοι!
Η έξοδος γίνεται αργά, αλλά συχνά βίαια. Τραυματίζονται παιδιά. Τραυματίζεται η νύχτα. Οι πυροβολισμοί πυκνώνουν. Τα τανκς έχουν πιάσει όλο το χώρο μέσα στο Πολυτεχνείο.
Πυκνός αέρας. Δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή για να ξεχωρίσεις τα βαριά σιδερένια οχήματα από τις κινούμενες σκιές. Είναι όλα μαζί μία μάζα.
Ο κλειστός χώρος των τριών ημερών αδειάζει. Αυτό που απομένει είναι άδειες αίθουσες. Ρημαγμένα παράθυρα!! Ξεχαρβαλωμένες πόρτες!! Λέξεις τσακισμένες στους τοίχους. Σωροί από τρόφιμα πάνω σε πάγκους. Και τραγούδια που αιωρούνται στον αέρα.
Για δύο μέρες μετά την εισβολή του τανκ, συνεχίστηκαν οι δολοφονίες πολιτών γύρω από το χώρο του Πολυτεχνείου. Μεταξύ αυτών και ένα πεντάχρονο αγόρι στην περιοχή του Ζωγράφου. Η αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις και σήμανε την αρχή του τέλους για τη χούντα.
Η δημοκρατία επανήλθε στην Ελλάδα στις 24 Ιουλίου 1974 και οι υπεύθυνοι για τα γεγονότα καταδικάστηκαν. Οι νεκροί δικαιώθηκαν.
Ας φροντίσουμε η θυσία τους να μην πάει χαμένη!
