Ξενάγηση στα μνημεία της πόλης μας
Από την Λαμπρινού Φανή
Η Θεσσαλονίκη στο παρελθόν υπήρξε μια πόλη πολυπολιτισμική στην οποία ζούσαν αρκετές διαφορετικές κοινότητες με τις μεγαλύτερες να είναι η εβραϊκή, η μουσουλμανική και η ελληνική. Οι κοινότητες αυτές έζησαν κατά κύριο λόγο αρμονικά μεταξύ τους στο πλαίσιο της οθωμανικής αυτοκρατορίας, αλληλοεπιδρώντας πολιτισμικά και κοινωνικά. Αδιάψευστοι μάρτυρες του πολυπολιτισμικού παρελθόντος της αποτελούν τα μνημεία της. Έχουμε επιλέξει να σας παρουσιάσουμε κάποια από τα πολλά που αποτελούν στολίδια της πόλης.
1. Αλατζά Ιμαρέτ [τζαμί]
Το Αλατζά Ιμαρέτ ή αλλιώς Alaca Imaret, χτίστηκε τον Φεβρουάριο του 1484 από τον τον Ινογκιολού Ισ(χ)άκ Πασά και βρίσκεται στην οδό Κασσάνδρου βορειανατολικά της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου, στη Θεσσαλονίκη. Η ονομασία Αλατζά Ιμαρέτ οφείλεται στους πολύχρωμους λίθους που κοσμούσαν το μιναρέ του τζαμιού. Κατά τον 17ο αιώνα είχε αναδειχτεί ως ένα από τα σημαντικότερα ιδρύματα της πόλης όμως το 1970, μετά την κατάρρευση του βόρειου τμήματος του προστώου κατά το προηγούμενο έτος, πραγματοποιήθηκαν για πρώτη φορά έργα συντήρησης τα οποία επαναλήφθηκαν το 1993-1996.Το μνημείο έχει κατασκευαστεί βάση της Οθωμανικής αρχιτεκτονικής. Στο κεντρικό ορθογώνιο τμήμα της δημόσιας λατρείας υπήρχε πλούσια εσωτερική ανάγλυφη διακόσμηση και ζωγραφική. Στις μέρες μας έχει καταφέρει να διασωθεί ένα μέρος της στους θόλους, στα σφαιρικά τρίγωνα και ρήσεις από το κοράνι.
2. Συναγωγή Μοναστηριωτών
Η ιστορία της είναι συνδεδεμένη με την εβραϊκής κοινότητα της πόλης. Χτίστηκε χάρη σε δωρεές από εβραϊκές οικογένειες το 1927 και σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Ernst Loewy. Βρίσκεται στην οδό Συγγρού 35 στη Θεσσαλονίκη και αποτελεί την σημαντικότερη από τις τρεις συναγωγές που βρίσκονται στην πόλη. Κατά την περίοδο της Κατοχής η Συναγωγή αποτελούσε το κεντρικό σημείο του γκέτο που είχε δημιουργηθεί με εντολή των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής. Έπειτα, μετατράπηκε σε αποθήκη το οποίο ήταν η αιτία αποφυγής της καταστροφής του και της διατήρησης του σε καλή κατάσταση. Τον Νοέμβριο του 1944, βρήκαν καταφύγιο στο κτίριο οι ελάχιστοι Εβραίοι που είχαν διασωθεί από το Ολοκαύτωμα και εκεί πραγματοποιήθηκε συνέλευση για την οργάνωση μιας κοινότητας. Πολλά χρόνια αργότερα, το 2016 ανακαινίστηκαν οι υποδομές του ιστορικού κτιρίου μετά τον σεισμό τον Ιούνιο του 1978.
3.Ναός Αγίου Νικολάου του Ορφανού
Ο Ναός Αγίου Νικολάου του Ορφανού είναι μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Βρίσκεται στη βορειοανατολική γωνία της Άνω πόλης, μεταξύ των οδών Ηροδότου και Αποστόλου Παύλου. Χτίστηκε στις αρχές του 14ου αιώνα [1310-1320] από έναν άγνωστο κτήτορα του μνημείου που ανήκε στην οικογένεια των Ορφανών και αποδίδεται στην ιδιότητα του Αγίου Νικολάου ως προστάτη των χηρών και των ορφανών. Κάποιοι ερευνητές υποστηρίζουν ότι ιδρυτής είναι ο Νίκων Σκουτέριος Καπανδρίτης Ορφανός καθώς και ο Κράλης Μιλούτιν. Ο ναός είναι βασισμένος στην βυζαντινή αρχιτεκτονική. Στη σημερινή του μορφή όμως ο ναός είναι μια μονόχωρη ξυλόστεγη βασιλική με περίστωο στις τρεις πλευρές, στεγασμένη με δίρριχτη στέγη στον κεντρικό χώρο. Κατά τη διάρκεια εργασιών στο μνημείο βάση σε ορισμένες τοιχογραφίες που έχουν απομείνει παρατηρήθηκε ο ιδιαίτερα πλούσιος τοιχογραφικός διάκοσμος στο εσωτερικό του ναού. Δυστυχώς, κατά την Τουρκοκρατία οι τοιχογραφίες καθαρίστηκαν από το σοβά που είχαν ρίξει οι Οθωμανοί.
