Το 1990 , απονεμήθηκε ο τίτλος του «δασκάλου της χρονιάς της Νέας Υόρκης» στον John Taylor Gatto . Ήταν το δεύτερο βραβείο του ίδιου ,ως καλύτερου δασκάλου της χρονιάς . Στην τελετή της απονομής του βραβείου δεν αναλώθηκε σε ευχαριστίες και γλυκανάλατες ουτοπικές ευχές , αλλά μίλησε για τη λογική που διέπει την εκπαίδευση , χωρίς να μασάει τα λόγια του , όπως αρμόζει σ’ ένα δάσκαλο.
Μ’ αυτή την ομιλία του απευθύνθηκε σ’ όλους τους δασκάλους και σ’ όλους τους μαθητές του κόσμου . Όταν τη διάβασα με συγκίνησε . Στις απόψεις του βρήκα κοινά σημεία με τις δικές μου απόψεις , στις ανησυχίες του άκουσα τις δικές μου ανησυχίες .
Κατ’ αρχήν έδωσε το στίγμα του «καλού δασκάλου» . Είναι ο δάσκαλος που πασχίζει να οικοδομήσει σχέσεις με τους μαθητές του , που δεν εφησυχάζει ποτέ , που διαρκώς επαναπροσδιορίζει τη σημασία της λέξης «παιδεία» . Είναι συνήθως χαμηλών τόνων , δεν γίνεται εύκολα αντιληπτός και παρόλα αυτά είναι ένα σύμβολο , ένα πρότυπο για τους μαθητές του . Σκιαγράφησε τον κοινωνικό και οικονομικό φόντο της εποχής μας που αναπόφευκτα επηρεάζει την εκπαίδευση . Την απόλυτη αξία της εποχής μας , τον καταναλωτισμό , την αποκαλεί «ναρκωτικό» .
…Αν δεν αγοράζαμε τόσα πουδραρισμένα όνειρα , το σύστημα θα κατέρρεε …
Σε άλλη αποστροφή της ομιλίας του κατακεραυνώνει μια κοινωνία ,που δεν ακούει κι ούτε δίνει το λόγο στα παιδιά της και τους ηλικιωμένους της . Όμως μια κοινωνία χωρίς παιδιά και ηλικιωμένους είναι μια κοινωνία χωρίς μέλλον και χωρίς παρελθόν .
Το μόνο που σου μαθαίνει το σχολείο – συνεχίζει- είναι να υπακούς σε εντολές , κάτι που συνεχίζει πιο βάναυσα ο στρατός. Παρόλο που υπάρχουν αρκετοί δάσκαλοι μέσα στα σχολεία , που νοιάζονται και συμπεριφέρονται ανθρώπινα στους μαθητές τους , το σύστημα είναι παντοδύναμο και καταπίνει κάθε προσπάθεια .Ξεκινάει κάτι , μέσα στη τάξη και μόλις αρχίζει να αποκτάει ενδιαφέρον , χτυπάει το κουδούνι και ο μαθητής πρέπει να αλλάξει αυτόματα αντικείμενο .
Στη συνέχεια ο Taylor δίνει κάποια χαρακτηριστικά των μαθητών του , που θα μπορούσαν να τα υπογράψουν οι περισσότεροι δάσκαλοι των σχολείων του δυτικού κόσμου . Δανείζομαι τα λόγια του:
• Τα παιδιά που διδάσκω δείχνουν αδιαφορία για τον κόσμο των μεγάλων
• Τα παιδιά που διδάσκω δεν έχουν καμιά περιέργεια για το τι συμβαίνει γύρω τους
• Τα παιδιά που διδάσκω δεν έχουν την αίσθηση του μέλλοντος , την αίσθηση ότι το αύριο είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένο με το σήμερα
• Τα παιδιά που διδάσκω είναι ανιστόρητα
• Τα παιδιά που διδάσκω είναι σκληρά στις σχέσεις τους με τα άλλα παιδιά
• Τα παιδιά που διδάσκω δεν ανοίγονται εύκολα , έχουν μάθει να κρύβουν τον αληθινό εαυτό τους
Επικρίνει τις προσπάθειες για μεταρρύθμιση στην παιδεία από κάποιους «ειδικούς», θεωρητικούς , μια συγκεντρωτική ελίτ όπως την αποκαλεί . Κατά τη γνώμη του , το εκπαιδευτικό σύστημα :
- Πρέπει να ενθαρρύνει την αυτογνωσία , να παρέχει εμπιστοσύνη προς το παιδί και να το βοηθάει να αναπτύξει τη δική του προσωπικότητα
-Η κοινωνική εργασία να γίνει μέρος της εκπαίδευσης
-Η οικογένεια να είναι η κινητήριος δύναμη της εκπαίδευσης κ.α.
Προσπάθησα να δώσω μια μικρή εικόνα της πολύ ενδιαφέρουσας ομιλίας του . Όποιος επιθυμεί μπορεί να τη διαβάσει ολόκληρη στο διαδίκτυο .
Για να έχει όμως κάποια αξία η κατάθεση ψυχής αυτού του δασκάλου , θα πρέπει να γίνει αφετηρία προβληματισμού και συζήτησης .Να γεννήσει νέα ερωτήματα κι όχι απλά να απαντά στα παλιά .
Θα ήθελα να δω στην εφημερίδα μας τις απόψεις των μαθητών μας για την εκπαίδευση που δέχονται και θα ήταν πολύ αισιόδοξο αν ξεκινούσε μια συζήτηση για ότι τους απασχολεί .
Ευαγγελία Μουλατζίκου
