Στην σημερινή εποχή όταν αναφέρουμε την λέξη «ρατσισμός» δεν εννοούμε μόνο την φυλετική προκατάληψη. Η τυπική θεωρία του ρατσισμού στις περισσότερες έρευνες έχει τις ρίζες της στο έργο του Ζοζέφ Αρτύρ ντε Γκομπινώ που έγραψε το δοκίμιο για την ανισότητα των ανθρωπίνων φυλών. Το έργο αυτό που δημοσιεύτηκε το 1853, πρόσφερε τη θεωρητική κάλυψη για τη δράση των αποικιοκρατικών δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία κτλ.). Στον 20ό αιώνα ο πιο γνωστός απολογητής αυτής της θεωρίας ήταν ο Βρετανός δημοσιολόγος Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν (Houston Stewart Chamberlain).
Η πολιτική των φυλετικών διακρίσεων και του συστηματικού διαχωρισμού της λευκής μειονότητας από τον υπόλοιπο έγχρωμο πληθυσμό, εφαρμόστηκε ιδιαίτερα στη Νότια Αφρική, όπου πήρε την ονομασία απαρτχάιντ. Η χρήση του όρου καθιερώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1940, αλλά ήδη από το 1911 ο μαύρος πληθυσμός είχε χαμηλότερους μισθούς από τους λευκούς και δεν του επιτρεπόταν να έχει ιδιοκτησία. Το καθεστώς του απαρτχάιντ καταργήθηκε μόλις το 1991, ύστερα από χρόνια διεθνών πιέσεων και αγώνων των μαύρων με ηγέτη τον Νέλσον Μαντέλα, που φυλακίστηκε για τους αγώνες του και πέθανε πριν λίγες ημέρες, στις 5 Δεκεμβρίου.
Ο Νέλσον Μαντέλα στη φυλακή του Robben Island
ΚΥΡΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΥ
Με βάση τον Οργανισμό Ηνωμένων Πολιτειών, χαρακτηριστικές εκφάνσεις ρατσιστικής συμπεριφοράς είναι ο χλευασμός των κατώτερων ομάδων ανθρώπων, η άσκηση φυσικής ή ψυχολογικής βίας εναντίον των μελών τους και ο εκφοβισμός τους, η καταστροφή περιουσιακών στοιχείων, ο αποκλεισμός τους από τομείς της κοινωνικής ζωής, η ύπαρξη ανισοτήτων και διακρίσεων στην εκπαίδευση, στη δικαιοσύνη, στο σύστημα υγείας κλπ.
Ακραίες μορφές ρατσισμού είναι η γενοκτονία και οι επιχειρήσεις εθνικής εκκαθάρισης, όταν δηλαδή υποχρεώνονται τα μέλη της θεωρούμενης κατώτερης ομάδας να μετακινηθούν από τις εστίες τους για να επιτευχθεί η εθνική καθαρότητα του πληθυσμού μιας περιοχής.
ΣΥΓΧΡΟΝΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
Σήμερα, η λέξη ρατσισμός χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις πράξεις μιας ομάδας ανθρώπων εναντίον μίας άλλης ομάδας. Έτσι, οι ρατσιστές υποστηρίζουν την διαφορετικότητα των φυλών. Επίσης, οι φυλετικοί ρατσιστές θεωρούν μία συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων ως ανώτερη, π.χ. θεωρούν τους «λευκούς» ανθρώπους ανώτερους από τους «μαύρους». Ο ρατσισμός θεωρείται παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος του ανθρώπου στην ισότητα στους τομείς της εργασίας, της πολιτικής, της οικονομίας και άλλων παραγόντων που επηρεάζουν κατά πολύ την καθημερινότητα μας.
Από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα ρατσισμού αποτελούν οι πεποιθήσεις του Αδόλφου Χίτλερ, ο οποίος πίστευε ότι η ξανθή Άρεια φυλή (άνθρωποι που κατάγονται από τη φυλή των Αρείων) έχει δικαίωμα να κυριαρχεί στον πλανήτη, εις βάρος όλων των άλλων.
Σπουδαίοι αγωνιστές κατά του ρατσισμού, αναγνωρισμένοι παγκοσμίως, και μάλιστα χωρίς χρήση βίας, είναι οι βραβευμένοι με βραβείο Νόμπελ, Νέλσον Μαντέλα που αγωνίσθηκε κατά του Απαρτχάιντ και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ που αγωνίστηκε ενάντια των φυλετικών διακρίσεων στις ΗΠΑ.
Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ το 1964, 4 χρόνια πριν από τη δολοφονία του.
Τον περασμένο αιώνα, όταν άρχισαν να δημιουργούνται τα σύγχρονα κράτη, εμφανίζεται μια νέα μορφή ρατσισμού :
ο «εθνικός ρατσισμός», που στηρίχθηκε σε ιστορικούς λόγους, σε ιστορικές εχθρότητες και μίση και στο σοβινισμό. Χαρακτηριστι-κό παράδειγμα, το μίσος μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, ως αποτέλεσμα των ιστορικών συνθηκών και των σχέσεων των δύο λα-ών. Επίσης σήμερα, παρατηρείται μια συντηρητική εθνικιστική στροφή σε πολλούς λαούς, που εκδηλώνεται με την ανάλογη προ-παγάνδα και τη δημιουργία ομάδων με έντονο εθνικιστικό χρωματισμό. Εδώ ακριβώς βρίσκεται ο κίνδυνος να αναβιώσει το φασι-στικό πρότυπο, που είναι η χειρότερη μορφή ρατσισμού. Ας μην ξεχνάμε την άνοδο τα τελευταία χρόνια, των ακροδεξιών κομμάτων σε αρκετές χώρες και μάλιστα και της Ευρώπης, καθώς και τη δράση διάφορων νεοναζιστικών οργανώσεων.
ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
Η εποχή μας διαθέτει καταπληκτικά μέσα και δυνατότητες. Οι άνθρωποι σήμερα έχουν όλες τις προϋποθέσεις να είναι πνευματικά και ψυχικά καλλιεργημένοι. Η κοινωνική και η κρατική οργάνωση εκφράζουν δημοκρατικές ευαισθησίες και υπεραμύνονται των
δικαιωμάτων των πολιτών. Σήμερα η τεχνολογία κάνει το σύνολο των ανθρώπων κοινωνούς των επιστημονικών επιτευγμάτων. Τα Μ.Μ.Ε. ενημερώνουν όλους τους ανθρώπους για όλα τα πράγματα, για όλα αυτά τα θετικά δεδομένα της εποχής μας .
Παρόλα αυτά όμως, ο ρατσισμός υπάρχει, καλλιεργείται και αναπαράγεται. Εδώ φωλιάζει η κρίση του πολιτισμού μας,
μια πνευματική και ηθική κρίση, που τελικά μόνο τον άνθρωπο βλάπτει.
Θα πρέπει λοιπόν, να αναθεωρήσουμε το πρότυπο της ζωής μας.
Να καλλιεργηθούμε πνευματικά, ώστε να αναζητούμε στη ζωή όχι τον υλικό ευδαιμονισμό, αλλά τον ανθρωπισμό, που είναι ο μόνος που μπορεί να σώσει τον άνθρωπο αλλά και την ανθρωπότητα.
Δέσποινα Ζιάκα
