Η Όλγα-Μαρία Μπαλλά, της Α” Λυκείου, μάς παρουσιάζει συνήθειες και έθιμα μιας παλιότερης εποχής από το Κιλελέρ. Πολλά απ” αυτά συνεχίζονται και συνηθίζονται και σήμερα, ενώ άλλα έχουν σβήσει παρασυρμένα από τη δίνη της ορμητικής και τεχνοκρατούμενης εποχής μας…
Το Κιλελέρ, (στα νεότερα χρόνια ονομαζόταν Κυψέλη, αλλά αργότερα, ως φόρος τιμής στους αγρότες αγωνιστές της εξέγερσης του 1910, επανήλθε η τουρκική ονομασία Κιλελέρ), είναι ένα όμορφο τυπικό χωριό του θεσσαλικού κάμπου που βρίσκεται σε απόσταση 28 χλμ. από τη Λάρισα σε υψόμετρο 75μ. Ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 900 περίπου κατοίκους, οι οποίοι είναι κυρίως γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Ο οικισμός Κοκκίνες συγκροτήθηκε από Μικρασιάτες πρόσφυγες. Στις 6 Μαρτίου κάθε χρόνο γιορτάζεται η επέτειος των γεγονότων της αγροτικής εξέγερσης του 1910, που έμειναν γνωστά με το όνομα του χωριού ως » Το Κιλελέρ». Αρχές Σεπτεμβρίου διεξάγεται η πανελληνίου ενδιαφέροντος «Γιορτή του Βαμβακιού» με εκδηλώσεις που διαρκούν τέσσερις ημέρες. Το χωριό πανηγυρίζει στη μνήμη του Αγ. Γεωργίου. Καταγράψαμε μερικά από τα έθιμα των κατοίκων, με την ελπίδα όσα από αυτά ατόνησαν, να επανακάμψουν αποδεικνύοντας τη δύναμη της ελληνικής παράδοσης!
ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ……….
Αρκετές μέρες πριν τα Χριστούγεννα οι άνθρωπο κάνουν τα ψώνια τους από τη Λάρισα ,το Βόλο και τα μπακάλικα του χωριού . Τις παραμονές των Χριστουγέννων έσφαζαν γουρούνια. Τις μέρες αυτές ,τα σπίτια μοσχοβολούσαν από την ευωδία της τηγανιάς. Ήταν η γιορτή της γουρνοχαράς . Όλα τα σπίτια τότε έσφαζαν οπωσδήποτε ένα γουρούνι. Επιπλέον, το πρωί της παραμονής τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα .Μάζευαν σιτάρι , γλυκά, καραμέλες , σύκα , καρύδια , χρήματα και εξασφάλιζαν έτσι τα χαρτζιλίκι τους για πολλές ημέρες την παραμονή το βράδυ οι νοικοκυρές ζύμωναν και έψηναν τις χριστουγεννιάτικες αβγοκουλούρες , για να είναι έτσι μες την επόμενη μέρα . Το μεσημέρι , όλη η οικογένεια συγκεντρώνονταν στο σπίτι για το Χριστουγεννιάτικο φαγητό ,το οποίο ήταν πλούσιο, γεμάτο με όλα τα καλούδια.
Τη δεύτερη μέρα το απόγευμα γίνονταν στην Παλιοκοπριά ο γενικός χορός , όποτε ήταν καλός ο καιρός. Το βράδυ, μόλις τελείωνε ο χορός άρχιζαν οι επισκέψεις. Τέλος, οι παρέες επισκέπτονταν όλα τα σπίτια που γιόρταζαν και εκεί τους κερνούσαν διάφορα είδη κρασιού και μεζέδες.
ΤΗΣ ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ ……..
Ο χρόνος που μεσολαβούσε από τα Χριστούγεννα μέχρι την πρωτοχρονιά ήταν αφιερωμένος στο χαρτοπαίγνιο. Κάθε βράδυ , τις μέρες αυτές , το χαρτί είχε την τιμητική του. Στο τραπέζι παίζονταν αμύγδαλα , φουντούκια και (φυσικά!) χρήματα. Η χαρτοπαιξία έφτανε στο κατακόρυφο της την παραμονή της Πρωτοχρονιάς. Όλοι έπαιζαν εκείνο το βράδυ. Το <<καλούσε>> η βραδιά έλεγαν! Άλλαζε ο χρόνος και μετά συνέχιζαν μέχρι το πρωί. Την στιγμή της αλλαγής του χρόνου ακούγονταν πολλές ντουφεκιές, έκφραση της αλλαγής του νέου χρόνου. Εντωμεταξύ, τα παιδιά, το πρωί της παραμονής, τραγουδούσαν τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα.
Ανήμερα της πρωτοχρονιάς ο κόσμος πήγαινε στην εκκλησία. Τέλος, το γλέντι και το φαγοπότι ανέβαινε στα ύψη όπως και την ημέρα των Χριστουγέννων.
ΤΩΝ ΦΩΤΩΝ…
Την παραμονή των Φώτων ο παπάς συνοδευόμενος από ένα μικρό παιδί , το οποίο κρατούσε ένα μπακρατσάκι στα σπίτια με ένα κομμάτι βασιλικού στο χέρι και έψελνε << Έν Ιορδανη Βαπτιζομένου σου κύριε…..>>. Την ίδια μέρα τα παιδιά τραγουδούσαν τα κάλαντα των Φώτων. Εντωμεταξύ,τις προηγούμενες 12 ημέρες , οι γυναίκες κάθε βράδυ έκαιγαν φωτιά στο μαγκάλι για να φύγουν οι καλικάτζαροι .
Ένα έθιμο που επικρατούσε εκείνα τα χρόνια ήταν το γαϊτανάκι , που το έπλεκαν τα παιδιά γύρω από έναν ιστό με την συνοδεία μουσικού οργάνου. Τέλος , την επόμενη ημέρα του Αϊ-Γιαννιού , όλα σχεδόν τα σπίτια γιόρταζαν.
ΤΗΣ ΑΠΟΚΡΙΑΣ…
Δεν υπάρχουν απόκριες χωρίς καρναβάλια. Της παραμονές ξεχύνονταν τα καρναβάλια στους δρόμους .Κάποιοι μεταμφιέζονταν, κάνοντας επισκέψεις στα σπίτια , κρατώντας όμως προσεκτικά την ανωνυμία τους . Η Κυριακή της Τυρινής ήταν πολύ σημαντική . Γέμιζαν οι εκκλησίες και μόλις τελείωνε η θεία λειτουργία άρχιζε ο χαρτοπόλεμος. Τα παιδιά έσκαζαν κροτίδες και έριχναν με τα ψεύτικα οπλάκια τους. Στην συνέχεια έτρωγαν και μετά το φαγητό ο μεγαλύτερος συνήθως σε ηλικία άρχιζε το διασκεδαστικό παιχνίδια <<χάσκα>> . Έδενε ένα κομμάτι χαλβά στην άκρη ενός σχοινιού κα το κουνούσε μπροστά από τα χάσκοντα στόματα των παιδιών που προσπαθούσαν να το δαγκώσουν. Το απόγευμα γίνονταν ο γενικός χορός και το βράδυ άναβαν φωτιές στις πλατείες. Τέλος , την Καθαρά Δευτέρα η νεολαία έβγαινε περίπατο στο τζαμί, οι άνδρες πήγαιναν να δουν τα σπαρτά στα χωράφια και οι γυναίκες στο σπίτι έπλεκαν όλη μέρα . Μερικές φορές τα παιδιά του χωριού πήγαιναν σε όλα τα γειτονικά χωριά με το γαϊτανάκι για να μαζέψουν χρήματα για την εκκλησία.
ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ…
Το Σάββατο του Λάζαρου το πρωί , μ” ένα καλαθάκι ανθοστόλιστο στο χέρι , τα κορίτσια τραγουδούν τον Λάζαρο. Την άλλη μέρα, την Κυριακή των Βαΐων, μοιράζονται Βάγια στην εκκλησία και σύμφωνα με την παράδοση – έθιμο μαγειρεύονται ψάρια ή βακαλάος.
Το ίδιο βράδυ αρχίζουν οι αγρυπνίες οι οποίες διαρκούν μέχρι το βράδυ της Μ. Παρασκευής. Την Μ. Πέμπτη το βράδυ οι χριστιανοί, μ” ένα κεράκι στο χέρι , πηγαίνουν στην εκκλησία ,για ν” ακούσουν τα δώδεκα Ευαγγέλια και να προσκυνήσω τη Σταύρωση. Μετά το πέρας της ακολουθίας των παθών οι κοπέλες του χωριού μένουν στο ναό να στολίσουν τον Επιτάφιο, αλλά και πολλές γυναίκες , για να τον ξενυχτήσουν την Μ. Παρασκευή όλοι οι χωριανοί ντυμένοι με καλά ρούχα πήγαιναν στην εκκλησία να χαιρετίσουν τον Επιτάφιο. Δεν τρώνε ούτε λάδι.
Το Μ. Σάββατο ολοκληρώνονται οι προετοιμασίες για το Πάσχα. Σουβλίζεται το αρνί και ετοιμάζεται το κοκορέτσι και η Πασχαλινή μαγειρίτσα. Όλα είναι έτοιμα την Κυριακή το πρωί, όταν έρχεται η σειρά του οβελία . Όλα τα καλούδια ψήνονται στην σούβλα. Εντωμεταξύ, το γλέντι δεν παύει: τραγούδι , χορός , τσίπουρο και πασχαλινές λιχουδιές δεν παύουν να υπάρχουν. Έτσι γιορτάζεται το Ελληνικό Πάσχα!
Τέλος , τη δεύτερη μέρα του Πάσχα το χωριό πανηγυρίζει επειδή συμπίπτει με την γιορτή του Αγίου Γεωργίου και μετά την θεία λειτουργία γίνεται αρτοκλασία. Τα περασμένα χρόνια την παραμονή και ανήμερα το βράδυ στα καφενεία του χωριού γίνονταν χορός και πολύ πλούσιο γλέντι!
