Μιλώντας για πολιτισμό – ας το περιορίσουμε για λόγους οικονομίας στην τέχνη – μιλάμε για δύο πράγματα που μέχρι τώρα το ένα συμπλήρωνε (ή ολοκλήρωνε αν θέλετε) το άλλο και τώρα πρέπει να βρουν την καινούργια σχέση τους.

Κατ’ αρχάς είναι η πρωτογενής δημιουργία, η αρχή των πάντων, δίχως αυτήν δεν έχει νόημα να μιλάμε. Τα καινούργια έργα, τα καινούργια βιβλία, τραγούδια, ταινίες, θεατρικά, ο στοχασμός μέσω αυτού του κώδικα ανθρώπινης έκφρασης. Τα οποία προστιθέμενα στο σώμα των παλαιότερων και ανθεκτικών έργων, εκείνων που έπιασαν το αειθαλές και όχι το πρόσκαιρο, φτιάχνουν το παρηγορητικό σύμπαν της τέχνης.

Το δεύτερο είναι τα σημεία συνάντησης. Μπορεί η πρώτη επαφή και το αρχικό συναίσθημα να γεννιούνται από την προσωπική επαφή με ένα έργο αλλά ξέρουμε πολύ καλά πως μία από τις βασικές λειτουργίες της τέχνης είναι η συνεύρεση, η διάδραση, το «μαζί». […] Ένα τραγούδι είναι όμορφο όταν το ακούς μόνος σου, γίνεται μαγικό όταν το ακούς μαζί με άλλους. Η τέχνη είναι μια μόνιμη πηγή συλλογικότητας, η ομορφιά από μόνη της είναι μία ποιότητα, αλλά όταν μοιράζεται γίνεται κοινή συνείδηση, κοινή δράση, νοιάξιμο για τον διπλανό, μεγαλώνει ο κύκλος, χωράει όλο και περισσότερους ανθρώπους, είναι το ανάχωμα στη μισαλλοδοξία, στον μισανθρωπισμό, στη δαιμονοποίηση του διαφορετικού.

Η εικόνα τετρακοσίων ανθρώπων σε μία θεατρική αίθουσα να γελάνε, να κλαίνε ή να τραγουδάνε πίσω από μάσκες, είναι πολύ στενάχωρη […]. Το αισθάνεσαι πως κάτι έχει αλλάξει. Δεν έχει την ομορφιά της ίδιας παλιάς εικόνας. Δεν ασκεί την ίδια έλξη, αλλά μάλλον μίαν αποστασιοποίηση. Η πιο μεγάλη αλλαγή δεν είναι το σήμερα αλλά το αύριο. Από τα ακάλυπτα μάτια βλέπεις να περνάει η μοβ κορδέλα της αγωνίας για τη μεθεπόμενη μέρα.

Έχει κοντύνει πολύ ο ορίζοντας, σχεδόν τον φτάνεις απλώνοντας το χέρι σου. Δεν είναι ωραίο να αισθάνεσαι πως μπορείς να πιάσεις το αύριο, μην μπορώντας να ζήσεις το σήμερα με σιγουριά και πως πέρα από εκεί δεν υπάρχει καμία ορατότητα.

Αυτές είναι οι λυπημένες διαπιστώσεις. Αλλά δεν γίνεται να τελειώσουμε σε αυτές. Αν ήταν έτσι, η ανθρωπότητα θα είχε τερματίσει εκατοντάδες φορές στο παρελθόν, αλλά δεν τερμάτισε, προσαρμόστηκε, βρήκε εφεδρείες, κρατήθηκε από τη μοναδική επιλογή που είχε μπροστά της, την επιβίωση […], έδωσε την ‘’σκυτάλη’’ στις νέες γενιές κι’ αυτές με τη σειρά τους ρίχτηκαν στην αρένα, για να εξασφαλίσουν ένα καλύτερο ‘’αύριο’’. Έτσι κι’ αλλιώς η διάρκεια της ζωής μας είναι μια λάμψη στον χρόνο, αυτή τη λάμψη προσπαθούμε να γεμίσουμε, αυτό που μας έτυχε να διαχειριστούμε, να κάνουμε το πέρασμά μας όσο πιο υποφερτό μπορούμε.

Δεν ξέρω αν αυτή η απόσταση ήρθε για να μείνει. Θεωρώ πως όχι, αλλά αυτό δεν το στηρίζω πουθενά πέρα από την πίστη μου πως η ροή είναι πιο δυνατή από τη στασιμότητα. «Το νερό πάντα βρίσκει δρόμους. Και είμαστε κι εμείς φτιαγμένοι κατά 70% από νερό. Απλά πάντα θα υπάρχει κι ένα 30% που θα βρίσκει σε πέτρες, θα κολλάει στα ξερόχορτα, δεν θα βγει ποτέ στη θάλασσα».

 

Το παραπάνω διασκευασμένο κείμενο είναι από δημοσίευμα του Οδυσσέα Ιωάννου στην εφημερίδα ‘’Το Βήμα’’, με τίτλο ‘’Το νερό πάντα βρίσκει δρόμους’’. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 8 Ιανουαρίου 2022 στην στήλη με τίτλο ‘’Γνώμες’’.

Νάσια Τσιτσιγάνη

Φωτογραφία: Νάσια Τσιτσιγάνη