Σεπτέμβρης!

Τον λέμε και Σταυρό, διότι στις 14 Σεπτεμβρίου είναι η γιορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού αλλά μπορούμε να τον ακούσουμε και με διάφορες άλλες ονομασίες, όπως Σταυρίτη, Σποράρη, Ορτυκολόγο, Πετμεζά, Τρυγητή, Τρυγομηνά κ.α.
Είναι ο Μακεδονικός Υπερβερεταίος και ο Βοηδρομιών των αρχαίων Αθηναίων. Ήταν ο μήνας που τελείωναν οι συγκομιδές όλων των γεωργικών προϊόντων. Στο χωριό μου συγκεκριμένα, τότε ωρίμαζαν τα σταφύλια!

Παροιμίες:
Το φαινόμενο της εαρινής και φθινοπωρινής ισημερίας έδωσε το ερέθισμα για τη φράση:

«Του Μαρτιού και Σετεμπριού ίσια το μερόνυχτο», που λέγεται μεταφορικά για ανθρώπους που φέρονται στους ανωτέρους τους ως ίσοι προς ίσους. Υπάρχουν όμως κι άλλες παροιμίες, όπως:

 Αν ίσως βρέξει ο Τρυγητής, χαρά στον τυροκόμο.
 Βοηθάει ο Άη- Γιάννης και ο Σταυρός, γιομίζει το αμπάρι κι ο ληνός.
 Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα.
 Στον Τρυγητή σιτάρι σπείρε και στο πανηγύρι σύρε.
 Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια.
 Τον Τρυγητή τ” αμπελουργού πάνε χαλάλι οι κόποι.
 Του Σεπτέμβρη οι βροχές, πολλά καλά μας φέρνουν.
 Του Σταυρού αρμένιζε και του Σταυρού δένε.
 Του Σταυρού κοίτα και τ” Άη Γιωργιού ξεκίνα.
 Του Σταυρού σταύρωνε και δένε.
 Του Σταυρού σταύρωνε και σπέρνε.

 
Σπορά:

Οι τελευταίες παροιμίες λέγονταν κυρίως στο χωριό μου, επειδή βρίσκεται σε μεγάλο υψόμετρο κι έτσι η σπορά της βρίζας άρχιζε καμιά φορά τον Δεκαπενταύγουστο, εάν τύχαινε φυσικά να βρέξει. Η κανονική, όμως, σπορά άρχιζε τον Σεπτέμβρη, μόλις έβρεχε. Η σπορά έπρεπε να είχε τελειώσει μέχρι τον Άη-Δημήτρη, διότι από εκεί και πέρα έπεφτε πάχνη και καμιά φορά, μάλιστα και χιόνι.

 
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από την προγιαγιά μου Θεοδώρα Παπαδηλέρη-Γρεβενίτη και το βιβλίο  ‘’Γαλατινή’’ του Νικολάου Κ. Γκαντώνα.

 

Νάσια Τσιτσιγάνη

Φωτογραφία: pixabay