Ο Σεργκέι Βασίλιεβιτς Ραχμάνινοφ ήταν Ρώσος συνθέτης, πιανίστας και διευθυντής ορχήστρας. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους πιανίστες του 20ου αιώνα, εξαιτίας των εξαιρετικών τεχνικών δυνατοτήτων του.

Γεννήθηκε στις 1 Απριλίου 1873 στο Σεμιόνοβο,  στην βορειοδυτική Ρωσία, και ήταν το τέταρτο από τα έξι παιδιά μιας αρκετά εύπορης οικογένειας. Το πάθος όμως του πατέρα του, Βασίλι Ραχμάνινοφ, για τα χαρτιά, σημαδεύει τη ζωή του με μια σειρά ψυχολογικών τραυμάτων, τα οποία διαμόρφωσαν καθοριστικά την ψυχοσύνθεσή του, καθώς και την ανάγκη να εκφράζεται μέσω της σύνθεσης.

Η επαφή του με την μουσική ξεκινάει το 1882, με την εγγραφή του στο ωδείο της Αγίας Πετρούπολης. Εξαιτίας όμως των κακών του επιδόσεων, η μητέρα του, μετά την συμβουλή του ξάδερφού του και πιανίστα Αλεξάντρ Ζιλότι, τον γράφει στην τάξη πιάνου του Νικολάι Ζβέρεφ, στο Ωδείο της Μόσχας. Η απαιτητικότητα όμως του Ζβέρεφ, τον οδηγεί το 1888 στην προχωρημένη τάξη πιάνου του Ζιλότι, όπου άρχισε να φοιτά, ενώ παράλληλα αφιερώνεται στην σύνθεση.

Το 1891 αποφοίτησε από την τάξη πιάνου και ένα χρόνο αργότερα από την τάξη σύνθεσης, ενώ είχε ήδη ολοκληρώσει το 1ο κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα. Για την αποφοίτησή του από την τάξη της σύνθεσης του ανατέθηκε να γράψει την μονόπρακτη όπερα Αλέκο. Η εξεταστική επιτροπή ενθουσιάστηκε τόσο από το αποτέλεσμα, που του απένειμε το Χρυσό Μετάλλιο.

Κατά την διάρκεια της ζωής του γνώρισε μεγάλη δημοτικότητα, διακρίσεις και επιτυχίες. Παρ” όλα όμως αυτά, η ποιότητα των συνθέσεών του συχνά αμφισβητήθηκε.

Το ύφος του αρχικά, είχε εμφανή επιρροή από τον Τσαϊκόφσκι. Κατά τα μέσα όμως της δεκαετίας του 1890, οι συνθέσεις του άρχισαν να δείχνουν έναν πιο ξεχωριστό τόνο. Η πρώτη του Συμφωνία έχει πολλά πρωτότυπα χαρακτηριστικά. Οι βίαιες χειρονομίες και η ασυμβίβαστη δύναμη έκφρασης ήταν άνευ προηγουμένου στη ρωσική μουσική εκείνης της εποχής. Οι ευέλικτοι ρυθμοί, ο λυρισμός και η αυστηρή οικονομία του θεματικού υλικού ήταν τα χαρακτηριστικά που διατηρούσε και στα επόμενα έργα του.

Τρία χρόνια μετά την αποτυχία της πρώτης συμφωνίας, για την οποία χαρακτηριστικά λεγόταν ότι «ο μαέστρος διηύθυνε μεθυσμένος», το στυλ του άρχισε να αναπτύσσεται σημαντικά. Ξεκίνησε να στρέφεται προς πιο πλούσιες αρμονίες και λυρικές, συχνά παθιασμένες, μελωδίες.

Ο Ραχμάνινοφ φημιζόταν για το ασυνήθιστο μέγεθος των χεριών του, χάρις στο οποίο μπορούσε να ελιχθεί ακόμα και στις πιο πολύπλοκες συγχορδίες, κάθως επίσης και για την εξαιρετική τεχνική του. Το παίξιμό του χαρακτηριζόταν από ακρίβεια, ρυθμική κίνηση, αξιοσημείωτη χρήση του staccato και την ικανότητα διατήρησης της σαφήνειας σε έργα με πολύπλοκες υφές. Η ασυνήθιστα ισχυρή τεχνική του αριστερού του χεριού, αποτελούσε ένα ακόμα χαρακτηριστικό διαφοροποίησης του από τους πιανίστες αυτής της εποχής.

Ενδεικτικά των έργων του είναι:

• 4 κοντσέρτα για πιάνο (Piano Concerto 2)

• 3 συμφωνίες (Symphony no. 1 in D minor)
• Συμφωνικό ποίημα Το νησί των νεκρών, εμπνευσμένο από τον ομότιτλο πίνακα του Arnold Böcklin
• Ραψωδία σε ένα θέμα του Παγκανίνι
• 2 Σονάτες για πιάνο (Piano Sonata 1)
• 24 Πρελούδια για πιάνο (Prelude in g minor)
• Etudes-Tableaux για πιάνο (Etude-tableaux op. 39 no. 3)
• 5 Morceaux de Fantaisie op. 3 (Prelude in c# minor)
• Σουίτες για 2 πιάνα, op. 5 & 17 (Fantaisie-Tableaux suite)
• 6 κομμάτια για τέσσερα χέρια op. 11
• 6 Moments Musicaux Op. 16 (Moment Musicaux op. 16 no. 4)
• 2 Trio Elégiaque (Trio élégiaque n°2 op.9), το δεύτερο εκ των οποίων αποτελεί αφιέρωση στον Τσαϊκόφσκι
• Όπερα Aleko
• Όπερα The Miserly Knight
• Όπερα  Francesca da Rimini
• Συμφωνικοί χοροί, op.45, το οποίο αποτελεί και το τελευταίο ολοκληρωμένο έργο του.

Το ρεσιτάλ που έδωσε στις 17 Φεβρουαρίου 1943, έμελλε να είναι και το κύκνειο άσμα του. Άφησε την τελευταία του πνοή, νικημένος από τον καρκίνο, στις 28 Μαρτίου του ίδιου έτους στο Μπέβερλυ Χιλς, λίγες μέρες πριν τα εβδομηκοστά του γενέθλιά. Τάφηκε στο κοιμητήριο Kensico της Νέας Υόρκης, κάτω από τους ήχους του χορωδιακού του έργου  «All-Night Vigil».

Επιμέλεια: Νίκος Χαμηλάκης