Εδώ Πολυτεχνείο!
«Οι νέοι που τους έλεγαν αλήτες»
Σκέψεις και συναισθήματα για την επέτειο του Πολυτεχνείου
Σαράντα εννέα χρόνια πέρασαν από την ηρωική εξέγερση των φοιτητών στο Πολυτεχνείο, το Νοέμβριο του 1973, ενάντια στο δικτατορικό καθεστώς που είχε επιβάλλει στη χώρα μας η Χούντα των Συνταγματαρχών από την 21η Απριλίου του 1967.
Σαράντα εννέα χρόνια από τις τέσσερις εκείνες ημέρες που συγκλόνισαν την Ελλάδα και έγιναν το πρότυπο κάθε ειρηνικού και ασυμβίβαστου αγώνα της νεολαίας για τα μεγάλα ιδανικά, τη δημοκρατία, την ειρήνη, την κοινωνική δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την Παιδεία, τον σεβασμό του περιβάλλοντος. Ένα πρότυπο που περικλείεται τόσο εύγλωττα στο σύνθημα των αγωνιζόμενων φοιτητών, των αγωνιζόμενων Ελλήνων: «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία»!
Σ΄αυτόν τον αγώνα των φοιτητών εστιάσαμε και φέτος στο σχολείο μας, όχι μέσα από διδακτισμούς και στείρα ιστορική αφήγηση, αλλά με ζωντανό και βιωματικό τρόπο. Έτσι που τα παιδιά μας να νιώσουν πώς άοπλοι και μικροί επαναστάτες όρθωσαν το ανάστημά τους μπροστά στον τρόμο του άρματος που δεν σταματούσε, φώναξαν δυνατά για να ξεφύγουν από τον ασφυκτικό κλοιό της «Χούντας» , μάτωσαν και θυσιάστηκαν για να γράψουν στον τοίχο της ιστορίας αυτό το «Ψωμί, Παιδεία, Ελευθερία».
Μέσα από πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό, την ευαίσθητη και παραστατική αφήγηση του χρονικού των ημερών, την αισθαντική απαγγελία των ποιημάτων, αλλά και την υποβλητική ατμόσφαιρα που μας χάρισε η χορωδία μας υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας μουσικής, κυρίας Κοσμίδου, ανασυνθέσαμε τα ιστορικά γεγονότα και καταφέραμε να θυμηθούμε τι κατάφεραν μέσα σε τέσσερις μέρες αυτοί οι νέοι, «που τους έλεγαν αλήτες», και το άφησαν παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.
Αρχικά, θυμηθήκαμε πως φτάσαμε στην επιβολή του δικτατορικού καθεστώτος της 21ης Απριλίου και είδαμε τον δικτάτορα-χειρουργό να «εγχειρίζει τον ασθενή λαό… επί της χειρουργικής κλίνης» ποδοπατώντας τις ελευθερίες του και ακούσαμε γι’ αυτόν που «τη ζωή μας κυνηγά να την ξεμοναχιάσει μες στη νύχτα».
Μάθαμε για το φοιτητικό κίνημα και τις πρώτες πράξεις αντίστασης των φοιτητών που διεκδικούσαν καλύτερη παιδεία, ακαδημαϊκές ελευθερίες και αγωνίζονταν κατά της αστυνομικής βίας και της υποχρεωτικής στράτευσης., στο «Μικρό Πολυτεχνείο» και την κατάληψη της Νομικής το Φεβρουάριο του 1973. Ήταν αυτοί που μας έδειξαν με το παράδειγμά τους τι πρέπει να κάνεις, «αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος».
Βιώσαμε τον παλμό, τον ενθουσιασμό και την ένταση των τεσσάρων ημερών του Νοέμβρη. Από την πρώτη μέρα της κατάληψης του Πολυτεχνείου, όταν αυτά τα «ωραία παιδιά με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια», όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο Ρίτσος, ύψωσαν το ανάστημά τους απέναντι στα θηρία και η φωνή τους ακούστηκε στα πέρατα της Ελλάδας μέσα από τον ραδιοφωνικό σταθμό που αντηχούσε το «Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο! Σας μιλά ο ελεύθερος ραδιοφωνικός σταθμός των ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων».
Καταλάβαμε πως είναι να αγωνίζεσαι για το δίκιο σου και να μην υποχωρείς, όσα εμπόδια κι αν ορθώνονται εμπρός σου. Οι φοιτητές, παρά την αστυνομική βία, παρά τους τραυματισμούς, τους ξυλοδαρμούς δεν έκαναν ούτε βήμα πίσω. Κι ας τους κυνηγούσαν σε δρόμους και σε πλατείες, γιατί- λέει- θα καίγανε την πόλη με τον ήλιο που κρύβανε.
Είδαμε οτι αρκεί μια σπίθα για να ανάψει η φλόγα της αντίστασης, όταν πλήθος λαού συμπαραστάθηκαν στους φοιτητές και συμπορεύτηκαν μαζί τους. Πως αυτή η φλόγα φούντωσε και έγινε πυρκαγιά μετά και την εν ψυχρώ δολοφονιά από τους χουντικούς του «αγοριού που νίκησε τα τανκς», του μαθητή Διομήδη Κομνηνού, που έκανε το «λάθος» να βοηθήσει τραυματισμένους πολίτες.
Νιώσαμε δέος κι ανατριχίλα μπροστά στη θέα του άρματος που, ξημερώματα Σαββάτου 17 Νοέμβρη , γκρέμιζε την πύλη του Πολυτεχνείου, ενώ από μέσα οι φωνές των φοιτητών αντηχούσαν «Είμαστε άοπλοι! Φαντάροι είμαστε αδέρφια σας! Πώς είναι δυνατόν να σκοτώσετε τα αδέρφια σας!».
Κι αν όλα αυτά τα ζήσαμε ξανά μέσα σε λίγην ώρα, αυτό που μας έμεινε το αφήσαμε για το τέλος. Το δικό μας, το σημερινό «Πολυτεχνείο» ποιο θα είναι;
Με πόσο νόημα και ένταση μας τραγούδησαν οι μαθητές και οι μαθήτριες μας ότι γυρίζουν τις πλάτες τους στο μέλλον που φτιάχνουμε όπως θέλουμε εμείς οι μεγάλοι! Δεν θέλουν να γίνουν συνένοχοι στο «φόνο»! Ασφυκτιούν μέσα σε ένα κόσμο γεμάτο αδικίες, πολέμους, βία, πείνα, κενό και ισοπέδωση. Μας δήλωσαν εμφατικά ότι το μέλλον τους ανήκει και θα το φτιάξουν καλύτερο, όπως οι ίδιοι θέλουν! Κι αυτό είναι το πραγματικό νόημα της επετείου.
Γυρίζω τις πλάτες μου στο μέλλον
Εμείς, οι μεγαλύτεροι, έχουμε χρέος απέναντί στα παιδιά μας να τους δείξουμε το μονοπάτι, να τους ανοίξουμε το δρόμο φωτίζοντάς τον με όλες εκείνες τις αξίες για τις οποίες πάλεψαν οι φοιτητές στο Πολυτεχνείο. Ας τους δείξουμε πως το Πολυτεχνείο μπορεί να λειτουργήσει και πάλι ως πρότυπο του ασυμβίβαστου αγώνα για την επικράτηση της ειρήνης, για το δικαίωμα στην εργασία, την κοινωνική δικαιοσύνη, τη μόρφωση, τον πολιτισμό, το περιβάλλον, τη δημοκρατική κοινωνία. Ένα πρότυπο για ένα άλλο σχολείο, που θα διαμορφώνει ολοκληρωμένες προσωπικότητες και θα εξοπλίζει τους νέους με ψυχικά και διανοητικά εφόδια και δεξιότητες, ώστε να μπορούν να γνωρίζουν την πραγματικότητα όχι για να υποτάσσονται σε αυτή, αλλά για να την ερμηνεύουν πολύπλευρα και να αγωνίζονται να την αλλάξουν.
Κι επειδή, εν τέλει, η ανασύνθεση του παρελθόντος δεν σημαίνει αναγνώρισή του με τον τρόπο που υπήρξε κάποτε, αλλά «το άρπαγμα μίας μνήμης καθώς αστράφτει σε μία στιγμή κινδύνου», καλό θα ήταν να αδράξουμε αυτή τη μνήμη και να την κάνουμε παράδειγμα για το σήμερα.
Σαράφη Μαρία, φιλόλογος
Υπεύθυνη γιορτής
