Συνέντευξη του Αργύρη Σφουντούρη

στη μαθήτρια Πένυ Μπεθάνη (Γυμνάσιο,Γ2)

 

22 Οκτωβρίου 2013.

Επισκέφθηκε το σχολείο μας ο Αργύρης Σφουντούρης, ο μικρός πρωταγωνιστής της ταινίας «Ένα τραγούδι για τον Αργύρη», του ελβετού σκηνοθέτη Stephan Haupt. Ο Αργύρης σήμερα είναι ένας ηλικιωμένος κύριος που θα μπορούσε να είναι ο παππούς μας. Μας μίλησε για τη ζωή, τις ιδέες και τις αξίες του, αναφερόμενος όχι τόσο στα τραυματικά βιώματα της παιδικής του ηλικίας όσο στην εθελοντική του δράση, τον ανθρωπισμό, την αγωνιστικότητα και την πίστη που τον βοήθησε να κρατηθεί και να κρατήσει κι άλλους στη ζωή. Τον υποδεχτήκαμε στη σχολική μας βιβλιοθήκη, λίγο πριν από τη συνάντησή του με τους μαθητές της Γ Γυμνασίου και με τα μέλη του Ομίλου μας. Ευγενικός και καλοδιάθετος, μας έδωσε την παρακάτω συνέντευξη:

-Μια ερώτηση που είμαι σίγουρη ότι τη δέχεστε πολύ συχνά, μετά από τόσες δραματικές εμπειρίες, κατάφερε τελικά ο χρόνος να επουλώσει τα τραύματα;

-Δυστυχώς, σ΄ αυτήν την ερώτηση απαντάω πάντα «όχι», γιατί αν επουλώνονταν τόσο εύκολα τέτοια τραύματα, τότε δεν θα γινόταν μεγάλη συζήτηση, ούτε θα είχε και μεγάλες προσωπικές… συνέπειες για όλη τη ζωή, όπως και έχει, δυστυχώς.

- Όταν μιλάτε στο γερμανικό κοινό γι’ αυτά τα θέματα, πώς αντιδρά;

-Το γερμανικό κοινό τις περισσότερες φορές αισθάνεται αμήχανο μπροστά σε τέτοια ζητήματα που του θυμίζουν οικεία κακά.

-Έχετε μιλήσει και σε σχολεία;

-Έχω μιλήσει πρόσφατα, είχα πάει τώρα στη Βαυαρία, σε μια πόλη κοντά στο Μόναχο. Η εμπειρία είναι ότι φυσικά είναι προετοιμασμένα τα παιδιά. Οι ενήλικοι επίσης είναι επιλεγμένοι όχι από εμένα, αλλά από αυτούς που έχουν το ενδιαφέρον, απ΄ αυτούς δηλαδή που είναι αντίθετοι. Η πλειοψηφία των Γερμανών όμως δεν παρακολουθεί τέτοιες συζητήσεις ή προβολές. Το φιλμ δεν το έχει δείξει η επίσημη γερμανική τηλεόραση ποτέ!

-Ποτέ;

-Ποτέ! Αλλά παρόλα αυτά, η κύρια εντύπωσή μου είναι ότι όλο ρωτάμε και ρωτάμε εμένα βέβαια, που δεν μπορώ να τους απαντήσω, γιατί όλα αυτά δεν τα διδάσκονται στην ιστορία. Δηλαδή ξαφνιάζονται και τα ίδια τα παιδιά και οι άλλοι, οι ενδιαφερόμενοι, μαθαίνοντας ότι το αποσιωπούν αυτό το θέμα στη Γερμανία. Το έχουν κάνει ταμπού, συνειδητά, μετά τον πόλεμο.

-Δηλαδή δεν τους μαθαίνουν όλη την ιστορική αλήθεια;

-Δεν τους την διδάσκουν, ναι.

-Μάλιστα. Τώρα, κάτι άλλο που μας εντυπωσίασε πολύ, όταν παρακολουθήσαμε την ταινία. Μιλήστε μας για το γράμμα που λάβατε από τον ίδιο τον Αϊνστάιν. Το έχετε φυλάξει;

-Το ΄χω φυλάξει, φυσικά το ΄χω φυλάξει! Το ΄χω φυλάξει τόσο καλά που δεν το βρίσκω και εύκολα. Αλλά πριν από δυο χρόνια νομίζω, είχε πάει ο σκηνοθέτης στην Καλιφόρνια, για να δείξει το φιλμ, τον είχαν καλέσει σε ένα φεστιβάλ και τον πλησίασε κάποιος Ελβετός που ήταν μέλος σ΄ έναν σύλλογο Αϊνστάιν. Μου ζήτησε αν μπορώ να του στείλω το γράμμα ηλεκτρονικά, το έψαξα, το βρήκα και πήγα κοντά στο σπίτι μου, σ΄ένα μαγαζί, και λέω να μου το κάνετε ντιτζιτάλ, αλλά θα περιμένω εδώ, δεν σας το αφήνω! (γέλια) Να δείτε δηλαδή πώς το φυλάω!

(Προκάλεσε μεγάλο ενθουσιασμό στα παιδιά από κάτω.)

-Εε, βασικά με αφορμή το γράμμα απ΄τον Αϊνστάιν, σας έκανα μια ζωγραφιά, που είστε εσείς…προσπάθησα να φτιάξω εσάς και τον Αϊνστάιν. [Παρέμβαση της μαθήτριας Λουκίας Χαζάκη]

-Α! Πάρα πολύ ωραία! Και με ΄χετε πετύχει περίπου, όπως ήμουνα τότε.

-Ε, όχι και πολύ!

-Λίγο πιο μακριά μαλλιά είχα, αυτά τα κοντά τα είχα στο ορφανοτροφείο στην Ελλάδα, στην Ελβετία επιτρεπόταν…ναι, ναι είναι παλιά η φωτογραφία το βλέπω. Θα μου το κάνετε δώρο;

-Ναι, ναι!

-Ευχαριστώ πάρα πολύ, πάρα πολύ!

-Για να αλλάξουμε θέμα και να έρθουμε στο παρόν: Πώς σχολιάζετε τις τελευταίες εξελίξεις με τις φασιστικές οργανώσεις όπως η Χρυσή Αυγή και την εμφάνισή της ακόμα και στο Δίστομο;

-Στο Δίστομο δεν είχε καταφέρει να κάνει εμφάνιση, τώρα το συζητάγαμε πάλι γιατί ήμουνα μέχρι προχθές, δυο βδομάδες στο Δίστομο. Δεν ήταν κανένας που ήθελε να συνεργαστεί και όταν… πήγα να περάσω σηκώθηκαν με πανό ορισμένοι και τους διώξανε.

-Αυτό είναι πάρα πολύ καλό…

-Ναι, δεν μπόρεσαν να κάνουν εκδήλωση στο Δίστομο, αλλά απ’ ό,τι έγραφαν οι εφημερίδες μετά τις πρώτες περσινές εκλογές, πήρε γύρω στο 8% …

-Έξι, διάβασα χθες.

-Έξι, έξι κόμμα οκτώ, δεν ξέρω πόσο αληθεύει κι αυτό που γράφανε, αλλά αλήθεια είναι, κι αν είναι σωστό αυτό, το Δίστομο είναι τώρα, ένα από τέσσερα χωριά, μαζί με την Αράχωβα που είναι και μεγαλύτερη, την Αντίκυρα και το Στύλο που είναι στον Δήμο. Στο ίδιο το Δίστομο ήταν 8 ψήφοι, αλλά ο Δήμος Διστόμου αποτελείται από τα Άσπρα σπίτια και την παλιά παραλία Διστόμου όπου μένουν οι εργάτες του αλουμινίου, που είναι στη μεγάλη τους πλειοψηφία, Βορειοελλαδίτες. Από εκεί λοιπόν βγήκαν πάλι και οι ψήφοι ναι, αλλά και ένας ψήφος είναι ένας ψήφος σε αυτή τη φασιστική οργάνωση. Είναι πολύ, δεν θα ‘πρεπε να είναι, αλλά τι να κάνουμε, δυστυχώς ο κόσμος παρασύρεται και δεν… ήτανε και ανημέρωτοι. Να δούμε τώρα που ενημερώνονται σιγά – σιγά, τι αποτελέσματα θα έχουμε.

-Μέσα από το ντοκιμαντέρ «Ο μικρός Αργύρης με τα μαύρα μάτια» χαρακτηρίστηκε ως «το παιδί με τα σφραγισμένα χείλη». Είναι αυτή η εικόνα που θα σας συμβολίζει για πάντα, εσάς και τον αγώνα σας;

-Ναι, θα με συμβολίζει, ε, πώς να το πω, ιστορικά, γιατί από τη στιγμή που γυρίστηκε το ντοκιμαντέρ λίγο νωρίτερα, 10 χρόνια νωρίτερα, όταν άρχισα να πηγαίνω στη Γερμανία, να κάνω διαλέξεις γι΄ αυτό το θέμα, μετά το συνέδριο που είχαμε το ΄94 για τα 50 χρόνια από τις σφαγές στο Δίστομο, τα ξεσφράγισα τα χείλη μου. Μέχρι τότε τα χείλη μου ήταν πράγματι σφραγισμένα γιατί δεν ενδιαφερόταν κανένας να ακούσει γι΄αυτά τα τραγικά γεγονότα.

- Και κάτι τελευταίο. Το σχολείο μας έχει έναν ιδιαίτερο δεσμό με το Δίστομο. Αναρωτιέμαι αν έτυχε να το ξέρετε, ότι στο κτήριο που στεγαζόταν τότε η Ευαγγελική Σχολή στην κεντρική πλατεία, φιλοξενήθηκαν ορφανά παιδιά του Διστόμου, με τη φροντίδα του Αρχιεπισκόπου των Αθηνών.

-Ναι, το άκουσα μάλιστα πολύ πρόσφατα. Εννιά μέρες μετά τη σφαγή, επέτρεψαν οι Γερμανοί να έρθει ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός, κυρίως Ελβετοί και Σουηδοί, οι κύριοι αντιπρόσωποι και τότε πήραν καμιά τριανταριά παιδιά. Απ΄ ό,τι θυμάμαι, μας πήγαν κάπου στην Κηφισιά ή στην Εκάλη σ΄ ένα παλιό ξενοδοχείο που το είχαν μετατρέψει σε ίδρυμα. Αλλά πριν από δέκα περίπου χρόνια, άκουσα ότι είχαν έρθει και στη Νέα Σμύρνη παιδιά.

[Παρέμβαση της καθηγήτριας Δώρας Μέντη]

Τελειώνοντας, θα σας διαβάσουμε ένα ποίημα, γιατί στις συνεντεύξεις σας που διάβασα, είδα ότι η καταφυγή σας ήταν η ποίηση πάντα. Και μας συγκινεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι είστε αστροφυσικός, σπουδάσατε αυτό που αρέσει σε πάρα πολλά παιδιά και αγαπάτε και την ποίηση. Βρήκα λοιπόν τώρα, ένα ποίημα από τον μεταπολεμικό ποιητή Τάσο Λειβαδίτη. Έχει γράψει μια ποιητική συλλογή «Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου». Δεν είναι  πολύ ωραίος ο τίτλος; Σας αφιερώνουμε «Το πουλί με τις αλήθειες»

Η λήθη σκέπασε το παρελθόν,

το άγνωστο πολιορκεί το σπίτι

φαντάσματα πραγμάτων που αγαπήσαμε και χάθηκαν

και τώρα μόνον οι αράχνες γνωρίζουν τη συνέχεια –

αλλά η νοσταλγία για το άγνωστο μας έχει κερδίσει από παιδιά

κι η μοναξιά μας είχε υποσχεθεί τις μακρινές αποστάσεις.

Ω το παιδί που υπήρξαμε μ’ εκείνο το τεράστιο λαιμοδέτη

για μια τόσο σύντομη παιδικότητα.

Κι η Μαρία που το βραδινό αεράκι παράσερνε τις κορδέλες του καπέλου της

σε άλλους αστερισμούς – ποτέ δεν τη φτάσαμε.

Κι αγάπησα με πάθος καθετί που δεν ήταν γραφτό να γνωρίσω.

Κι έζησα όλη τη ζωή μου σ’ ένα όνειρο

και την αθανασία σε μερικά κονιάκ.

 

Κάποιο πρωινό ένα πουλί κάθισε στο αντικρινό δένδρο και κάτι σφύριξε.

Ω! αν καταλάβαινα τι ήθελε να μου πει,

ίσως να είχα βρει το νόημα του κόσμου.

Σας το αφιερώνουμε…

-Ευχαριστώ πάρα πολύ! Με αφορά…

-Ευχαριστούμε που ήρθατε.

(Βιντεοσκόπηση και απομαγνητοφώνηση: Δημήτρης Μουστάκης, Γυμνάσιο, Γ3)