Περί το 530π.Χ. ο Ευπαλίνος κατασκεύασε ένα υδραγωγείο, [μήκους 1036 μέτρων κοντά στο Πυθαγόρειο της Σάμου] με εντολή του ισχυρού τυράννου Πολυκράτη, το Ευπαλίνειο όρυγμα.

Ο Ηρόδοτος (485 - 421/415 π.Χ.) περιγράφει το Ευπαλίνειο όρυγμα: 

τὸ μὲν μῆκος τοῦ ὀρύγματος ἑπτὰ στάδιοι εἰσί, τὸ δὲ ὕψος καὶ εὖρος ὀκτὼ ἑκάτερον πόδες. διὰ παντὸς δὲ αὐτοῦ ἄλλο ὄρυγμα εἰκοσίπηχυ βάθος ὀρώρυκται, τρίπουν δὲ τὸ εὖρος, δι᾽ οὗ τὸ ὕδωρ ὀχετευόμενον διὰ τῶν σωλήνων παραγίνεται ἐς τὴν πόλιν ἀγόμενον ἀπὸ μεγάλης πηγῆς.

Ο Ευπαλίνος θα πρέπει να γνώριζε πώς να υπολογίζει υψομετρικές διαφορές. Η σήραγγά του ήταν ουσιαστικά ευθεία γραμμή. Πώς μπόρεσε να το επιτύχει; 

Σύμφωνα με τον Van der Waerden (February 2, 1903 – January 12, 1996) στο έργο του Science Awakening (Η Αφύπνιση της Επιστήμης) (2003, σελ. 112)

«Η απάντηση βρίσκεται στο σύγγραμμα «Περι διόπτρας» του “Ηρωνος., από την Αλεξάνδρεια (60μ.Χ.). Εκεί ο ΄Ηρων περιγράφει κατ” αρχάς τη διόπτρα, δηλαδή έναν οριζόντιο κανόνα συναρμοσμένο έτσι ώστε να μπορεί να περιστρέφεται, με δύο στόχαστρα που κάνουν δυνατή λ.χ . την παρατήρηση μιας ορθής γωνίας σε ένα επίπεδο. [...]

Ο Ήρων πραγματεύεται την κατασκευή φρεατίων (πρόβλημα υπ. αρ. 15, 16) καθέτων προς τη σήραγγα, η οποία θεωρείται σε ευθεία γραμμή. Τ’ετοια φρεάτια υπάρχουν πραγματι στη Σάμο.»

Η συγγραφή του κειμένου και η επιλογή των πολυμέσων έγινε από την Δρ. Σ.Πατσιομίτου 

Βιβλιογραφία:

Van Der Waerden, B.L. (2003). Η αφύπνιση της Επιστήμης: Αιγυπτιακά, Βαβυλωνιακά και Ελληνικά Μαθηματικά. Μτφ. Γιάννης Χριστιαννίδης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

http://el.wikipedia.org/wiki/Ευπαλίνειο_όρυγμα