Η Ι.Μ. Παμμεγίστων Ταξιαρχών Πιθαρίου Ερεσού γνωστή ως «Πιθάρι» βρίσκεται σε ένα κοίλωμα χαράδρας μεταξύ λόφων που τη στεφανώνουν, σχηματίζοντας γύρω της ένα νοητό πιθάρι, ο πυθμένας του οποίου τελευταία έχει μετατραπεί σε τεχνητή λίμνη με την κατασκευή φράγματος. Η ανυπαρξία ιστορικών στοιχείων για την ίδρυση του μοναστηριού δημιουργεί τη συνήθη διχογνωμία στους ερευνητές με μια άποψη να θέλει το μοναστήρι να έχει ιδρυθεί απ’ τα βυζαντινά χρόνια το οποίο παρήκμασε και επανασυστάθηκε κατά την Τουρκοκρατία. Μια άλλη άποψη χρονολογεί την ίδρυσή του στον 16ο αι.. Μέσα στο διάβα του χρησιμοποιήθηκε και ως εκκλησιαστικό σωφρονιστήριο ιερέων από όλη την Ελλάδα. Επίσης ήταν και γνωστό για τους εξορκισμούς που πραγματοποιούνταν εκεί. Η αλυσίδα που βρίσκεται στον αύλειο χώρο μας θυμίζει δυστυχώς αυτές τις δεισιδαιμονίες, του οποίου λειτουργία διακόπηκε με τη γερμανική κατοχή κατά το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και συνεχίστηκε για λίγο από το 1964.
Στη σημερινή του μορφή έφτασε τα τελευταία χρόνια μέσα από μια διαδικασία ανακαίνισης χάρη στις άοκνες προσπάθειες τις Ιεράς Μητροπόλεως Μυτιλήνης, Ερεσού και Πλωμαρίου. Το καθολικό, τα κελιά και ο περίβολος αναπαλαιώθηκαν, ανοικοδομήθηκαν και διακοσμήθηκαν με σεβασμό στο περιβάλλον και την παλαιά μορφή της μονής, ενώ οικοδομήθηκε οχυρωματικός πύργος εξ επιρροής από τη μονή Υψηλού.
Το καθολικό είναι μονόχωρος ναός, αφιερωμένος στη σύναξη των Ταξιαρχών. Οι εικόνες του τέμπλου είναι έργα του μοναχού Χατζημακαρίου Καφαλούδη εξ Ερεσού και του Α.Β. Ιωαννίδη, ενώ οι αγιογράφηση του εσωτερικού είναι έργο του Λαζάρου Ζήκου.
Εκατέρωθεν του καθολικού υπάρχουν δύο παρεκκλήσια αφιερωμένα στους Μικρασιάτες και τους Λέσβιους Αγίους αντίστοιχα, ενώ εντός των ορίων της μονής υπάρχει ναός αφιερωμένος στην Παναγία του «Άξιον εστίν». Η μονή διαθέτει επίσης μουσεία λαογραφικό, εκκλησιαστικό, πετρωμάτων και βιβλιοθήκη.
Το μοναστήρι πανηγυρίζει δύο φορές τον χρόνο, στις 8 Νοεμβρίου και την Κυριακή του Θωμά.
Στη Μονή γίνεται λειτουργία κάθε Σάββατο. Εκεί μας δίνεται η ευκαιρία να θαυμάσουμε μεταξύ άλλων και δυο μοναδικές εικόνες του Αρχάγγελου Μιχαήλ.
Σημειώνουμε δε, ότι μπορείτε να πραγματοποιήσετε στη Μονή το μυστήριο της Βάπτισης, καθώς να παρακολουθήσετε τη λειτουργία στην Ανάσταση του Κυρίου για όσους επιθυμούν έναν ξεχωριστό, ιδιαίτερο, εορτασμό της μεγαλύτερης εορτής του Χριστιανισμού. Η γαλήνη που προσφέρει σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο τοπίο της Λίμνης το κάνουνε μοναδικό προορισμό.
Γιουβανέλλη Μαριάνθη
