Τα Αντικύθηρα είναι ένα νησί που βρίσκεται μεταξύ Κυθήρων και Κρήτης. Το έδαφος του νησιού είναι βραχώδες και χωρίς νερό, για αυτό είναι και άγονο! Στην αρχαιότητα ήταν γνωστό με το όνομα Αίγιλα.
Το 1900 στο βυθό της θάλασσας βρέθηκαν πολλά αρχαία αγάλματα. Ανάμεσα σε αυτά ξεχωρίζει ο χάλκινος ΕΦΗΒΟΣ ΤΩΝ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ. Το πλοίο που βυθίστηκε σε ναυάγιο από σφουγγαράδες(σε βάθος 40-64 μέτρα), χρονολογείται γύρω στο 350-330 π.Χ και είναι χαρακτηριστικό δείγμα αξιολόγησης του στυλ της εποχής του. Έχει ωραία αλλά τυπικά χαρακτηριστικά και ο τόπος καταγωγής του είναι η Πελοπόννησος.
Στο υψωμένο δεξί του χέρι κρατούσε κάτι στρογγυλό, και υπάρχουν διάφορες υποθέσεις με το τι μπορεί να ήταν αυτό(αγγείο, μήλο). Τώρα το άγαλμα, για την ακρίβεια τα κομμάτια που διασώθηκαν, βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
Εκτός από το άγαλμα στο ναυάγιο βρέθηκε και ένας μεταλλικός μηχανισμός που αρχικά είχε αγνοηθεί.
Στις 17 Μαΐου 1902 ο αρχαιολόγος και διευθυντής του μουσείου Βαλέριος Στάης πρόσεξε ότι ένα από τα ευρήματα είχε ένα οδοντωτό τροχό ενσωματωμένο και εμφανείς επιγραφές με αστρονομικούς όρους. Ο μηχανισμός είναι η αρχαιότερη σωζόμενη διάταξη με γρανάζια. Είναι φτιαγμένος από μπρούτζο σε ένα ξύλινο πλαίσιο και έχει προβληματίσει αλλά και εντυπωσιάσει πολλούς ιστορικούς της επιστήμης. Αυτός ο ξεχασμένος μηχανισμός είναι σχεδιασμένος να υπολογίζει τις κινήσεις των ουράνιων σωμάτων. Ακόμη είναι πιο εντυπωσιακό καθότι δίνει τη δυνατότητα μεταβλητής γωνιακής ταχύτητας στον άξονα που κινεί τη Σελήνη. Επιπλέον έδινε τη θέση του Ηλίου και τις φάσεις της Σελήνης σε σχέση με τα άστρα για κάθε χρονική στιγμή. Μπορούσε να εμφανίσει τις εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης βασιζόμενες στον Βαβυλωνιακό κύκλο του Σάρου. Τα καντράν του απεικόνιζαν τουλάχιστον δύο ημερολόγια: το Ελληνικό, βασισμένο στο Μετωνικό κύκλο και το αιγυπτιακό, που ήταν και το κοινό επιστημονικό ημερολόγιο της Ελληνιστικής εποχής.
Αυτό ήταν γεμάτο σκουριά με μισοφαγωμένα γρανάζια και Ελληνικές επιγραφές. Ο Ντέρεκ Πράις με τη χρήση ακτινών x, σε συνεργασία με τον πυρηνικό φυσικό Χαράλαμπο Καράκαλο, ο οποίος έκανε ακτινογραφίες και βρήκε πολλά μυστικά.
Υπάρχουν δύο δείκτες σε ελικοειδείς κλίμακες, η μία από αυτές είναι του Σάρου που αναπαράγει τον κύκλο των εκλείψεων. Η κλίμακα είναι διαιρεμένη σε μήνες.
Ο μηχανισμός χρησίμευε για τήρηση ακριβούς ημερολογίου, διάρκειας 76 τουλάχιστον ετών. Έχει κλίμακες του ζωαδικού κύκλου, δηλαδή αναφέρεται στα ζώδια, και αιγυπτιακοί μήνες, φέρει 365 τρύπες και έχει κλίμακα διάρκειας 54 ετών για την πρόβλεψη των εκλείψεων Ηλίου και Σελήνης. Επιπρόσθετα έχει μηχανικό εγχειρίδιο, που λέει στο χρήστη πώς να στήσει το μηχάνημα και αστρονομικό, που λέει πώς να προσανατολιστεί το όργανο , τι να παρατηρείς, πότε αρχίζει κάθε εποχή και κάθε μήνας αλλά και πως κινούνται οι πλανήτες.
Το 2002 ο Μάικλ Ράιτ προσπάθησε να ανακατασκευάσει το μηχανισμό των αντικυθήρων.
Δείτε την ομιλία «Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων. Πειράματα με γρανάζια στον υπολογιστή μας» από τον Διομήδη Σπινέλλη., το ντοκιμαντέρ του BBC και μία ανακατασκευή του μηχανισμού με Lego.
M.K.
