Τι είναι η αναπηρία;
Ο όρος αναπηρία αναφέρεται στον περιορισμό της κοινής δραστηριότητας λόγου, έργου ή άμεσης αντίληψης, λόγω σωματικής ή πνευματικής βλάβης ενός ανθρώπου. Προέρχεται από την αρχαία ελληνική έκφραση «ανά τον πήρο», δηλαδή με βοήθημα.
Ποιες είναι οι μορφές της;
Οι αναπηρίες μπορεί να είναι νοητικές, αναπτυξιακές, σωματικές, κινητικές, αισθητηριακές ή και συνδυασμός των προηγουμένων. Στις κατηγορίες αυτές περιλαμβάνονται:
-Οι τυφλοί και όσοι έχουν σοβαρές διαταραχές στη όραση
-Οι κωφοί και οι βαρήκοοι
-Όσοι έχουν νοητική καθυστέρηση
-Όσοι έχουν κινητικές διαταραχές
-Όσοι εμφανίζουν επιμέρους δυσκολίες στη μάθηση (δυσλεξία, διαταραχή λόγου και άλλα) ή είναι γενικότερα δυσπροσάρμοστοι
-Όσοι πάσχουν από ψυχικές νόσους και συναισθηματικές αναστολές
-Οι επιληπτικοί
-Οι χανσενικοί
-Οι αυτιστικοί
-Όσοι πάσχουν από ασθένειες που απαιτούν μακρόχρονη θεραπεία και παραμονή σε νοσηλευτικά ιδρύματα και κλινικές
-Κάθε άτομο νηπιακής, παιδικής ή εφηβικής ηλικίας που δεν ανήκει σε μια από τις προηγούμενες περιπτώσεις και που παρουσιάζει διαταραχή της προσωπικότητας από οποιαδήποτε αιτία
Πώς την αποκτούμε;
Ορισμένες φορές είναι γενετήσιες, ενώ άλλες φορές αποκτούνται στη διάρκεια της ζωής ενός ανθρώπου.
Σε ποια κατηγορία ανήκουν τα άτομα αυτά;
Στην Ελλάδα τα άτομα με αναπηρία κατατάσσονται σε μία κατηγορία ανθρώπων, για την οποία χρησιμοποιείται επισήμως το ακρωνύμιο ΑμΕΑ, ως αντικατάσταση του πλέον παρωχημένου όρου «άτομα με ειδικές ανάγκες».
Η αναγκαία αλλαγή στάσης της κοινωνίας με σκοπό την προσαρμογή των αναπήρων σ’ αυτή
Η αναπηρία δεν θεωρείται πλέον ως μεμονωμένο πρόβλημα, αλλά ως κοινωνικό ζήτημα, που προκαλείται από τις πολιτικές, τις πρακτικές, ή/και το περιβάλλον. Παραδείγματος χάριν, ένας τυφλός μπορεί να έχει μια φυσική εξασθένιση, αλλά η απουσία ειδικών πεζοδρομίων ή ηχητικών φαναριών είναι ο λόγος που του αποτρέπει την ελεύθερη κινητικότητα. Με άλλα λόγια, το απρόσιτο περιβάλλον είναι ο παράγοντας της ανικανότητας. Η μετακίνηση των ατόμων με αναπηρίες προϋποθέτει ότι η «αντιμετώπιση» στο πρόβλημα της αναπηρίας βρίσκεται στην αναδιάρθρωση της κοινωνίας. Αυτή η προσέγγιση προτείνει ότι το μεμονωμένο μειονέκτημα των ατόμων με αναπηρίες οφείλεται σε μια σύνθετη μορφή θεσμικής διάκρισης τόσο σε θεμελιώδεις δομές στην κοινωνία μας όσο σε ρατσισμό ή και σε «φόβο προς το διαφορετικό». Το κοινωνικό πρότυπο εστιάζει στο να απελευθερώσει την κοινωνία από τα εμπόδια, παρά στην «φροντίδα» των ανθρώπων με αναπηρίες.
Ο αποκλεισμός των αναπήρων από το κοινωνικό σύνολο
Επί αιώνες η κοινωνία έτεινε να βλέπει την αναπηρία ως θέμα αποκομμένο από άλλα κοινωνικά ζητήματα. Το στίγμα και οι προκαταλήψεις έναντι των ατόμων με αναπηρία αποτελούσαν τον ισχυρότερο φραγμό για την ενσωμάτωσή τους, αλλά ακόμη και για τη δυνατότητα ίσων ευκαιριών και πρόσβασης στην εκπαίδευση, στην απασχόληση, στην υγεία και στην ψυχαγωγία. Στη σύγχρονη εποχή ο αποκλεισμός και η «ειδική» μεταχείριση, που βιώνουν τα άτομα με αναπηρία, θεωρούνται από τα σοβαρότερα κοινωνικά ζητήματα. Η ύπαρξη του κοινωνικού αποκλεισμού, παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες και στερεί από αυτούς σημαντικό μέρος της αξίας τους, καθώς δεν συμμετέχουν ενεργά στο σύνολο.
Μια εφικτή λύση για την αντιμετώπιση του παραπάνω ζητήματος
Προκειμένου να αλλάξει η υφιστάμενη κατάσταση, για τον τρόπο αντιμετώπισης των ατόμων με αναπηρία κρίνεται απαραίτητο να ακολουθηθεί η Ευρωπαϊκή Στρατηγική, ώστε να αποτελέσει ένα ενεργό εργαλείο πολιτικής, με στόχο την πλήρη εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Μόνο έτσι τα άτομα αυτά θα αποτελέσουν ενεργά μέλη της κοινωνίας μας. Η Πολιτεία είναι αυτή που οφείλει να προτάξει το κοινωνικό της πρόσωπο, προσπαθώντας να διαφυλάξει το ουσιώδες των αυτονόητων και κεκτημένων ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων μας. Μόνο με αυτόν τον τρόπο, θα καταστήσει η ίδια σαφές ότι ενδιαφέρεται για όλα τα μέλη της, απελευθερωμένη από τις ιδιαιτερότητες που τα χαρακτηρίζουν, με στόχο να τα ενσωματώσει και να τα καταστήσει ενεργά. Μια κοινωνια υπεύθυνη και όχι άμοιρη ευθυνών.
Διευκόλυνση προσβασιμότητας των αναπήρων
Μέτρα χαμηλού κόστους είναι δημιουργία ραμπών με ειδικό χρωματισμό σε όλα τα πεζοδρόμια. Ιδιαίτερα δε σε σημεία των οδών, όπου υπάρχουν φωτεινοί σηματοδότες για τη ρύθμιση της κυκλοφορίας και διαβάσεις πεζών, είναι αυτονόητο ότι η πρόσβαση πρέπει να εξασφαλίζεται. Η κατασκευή των ραμπών πρέπει να γίνεται με κατάλληλες προδιαγραφές, ώστε να διατηρούνται σε βάθος χρόνου. Στα δημόσια κτίρια και υπηρεσίες κοινής ωφέλειας πρέπει να δημιουργηθούν και να αναρτηθούν σε ευκρινές σημείο οι οδεύσεις για άτομα με κινητικές δυσκολίες, ώστε να μπορεί εύκολα κάποιος να μετακινηθεί εντός αυτών. Σε κάθε είσοδο η ύπαρξη οπτικών και ηχητικών οδηγιών καθοδήγησης θα βοηθούσε σημαντικά. Σε χώρους συνάθροισης κοινού (ιατρεία, φαρμακεία, δημόσιους χώρους αναψυχής κλπ) πρέπει να υπάρχουν πλησίον τους θέσεις στάσεις επί των οδών, ώστε, αν κάποιος επιθυμεί να τους μεταφέρει, να είναι εφικτή η επιβίβαση και αποβίβασή τους. Οι στάσεις στα μέσα μαζικής μεταφοράς πρέπει να επανασχεδιαστούν και διαμορφωθούν κατάλληλα με ανύψωση του σημείου εισόδου-εξόδου, ώστε να εύκολα προσβάσιμο από όλους.
Κουτσούγκουλου Μαρία / Μαλλιαρού Ελισάβετ / Βαϊκοπούλου Ευδοκία / Μπαλαμπάνος Ελευθέριος Γ΄1
