Η Πρωταπριλιά συνδέεται παραδοσιακά με τα ψέματα και τις αθώες φάρσες. Πώς ξεκίνησε όμως αυτό το διαχρονικό έθιμο;
Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι ένα έθιμο, που μας έχει έρθει από την Ευρώπη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο αυτό, όμως δύο από αυτές είναι οι επικρατέστερες.
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες. Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο «κώδικας δεοντολογίας» των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει. Αυτή η συνήθεια έγινε, με το πέρασμα του χρόνου, έθιμο.
Η δεύτερη εκδοχή, που θεωρείται και πιο βάσιμη ιστορικά, θέλει γενέτειρα του εθίμου την Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Τη χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν, την παλαιά πλέον, πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα, για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό σε έθιμο.
Η Πρωταπριλιά στην Ελλάδα
Το έθιμο αυτό ήρθε και στην Ελλάδα και διαφοροποιήθηκε αποκτώντας μια ελληνική χροιά. Η βασική ιδέα βέβαια παρέμεινε ίδια. Λέμε αθώα ψέματα, με σκοπό να ξεγελάσουμε το «θύμα» μας. Σε κάποιες περιοχές θεωρούν ότι, όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά. Σε κάποιες άλλες πιστεύουν ότι ο «θύτης» θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειές του. Επίσης το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς θεωρούν μερικοί ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες. Όσο για το «θύμα», πιστεύεται ότι, σε αντίθεση με τον «θύτη», θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο.
Από τις πρώτες αθηναϊκές εφημερίδες, που έκαναν πρωταπριλιάτικη φάρσα, ήταν η «Εφημερίς» του 1882. Δημοσίευσε ότι ένας Άγγλος περιηγητής, προσπαθώντας να ανέβει στο αέτωμα του Παρθενώνα, σφηνώθηκε σε ένα πέρασμα του ναού και, για να απελευθερωθεί, θα έπρεπε να γκρεμίσουν έναν τοίχο του ναού. Ως τότε οι ειδήσεις της Πρωταπριλιάς δεν ήταν συνηθισμένες. Αναστατώθηκαν οι Αθηναίοι αλλά και η κυβέρνηση και ο τότε πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης έστειλε στα γραφεία της εφημερίδας τον διευθυντή της αστυνομίας, για να μάθει τι γίνεται. Τα γέλια των συντακτών της εφημερίδας ήταν η απάντηση στην πρώτη δημοσιογραφική φάρσα, θύμα της οποίας είχε πέσει ο ίδιος ο πρωθυπουργός…
Μαραγκόζη Ιωάννα / Μητσικώστα Ζωή / Μπούτλα Παναγιώτα Γ΄4
