του Γιώργου Κατραούρα
Την προηγούμενη εβδομάδα πήγα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών για να δω τον «Άμλετ», έναν από τους πιο γνωστούς σαιξπηρικούς ήρωες. Έναν τραγικό ήρωα που θα σας περιγράψω παρακάτω.
Η παράσταση πλαισιωμένη από πλειάδα σημαντικών ηθοποιών, από άποψη διανομής ήταν απόλυτα επιτυχημένη. Ο καθένας με ξεχωριστό και πρωτότυπο τρόπο, έδωσε το δικό του στίγμα στο ρόλο που υποδυόταν. Η εκδοχή αυτού του «Άμλετ» απείχε από την κλασική· θέλω να πω πως η επιλογή του γνωστού σκηνοθέτη Γιάννη Χουβαρδά ήταν αρκετά τολμηρή καθώς μετέφερε το έργο στο σύγχρονο κόσμο μιας άλλης δεκαετίας, του ’60 ή του ‘70 –αν κρίνω από τα σκηνικά, λόγω του ρετρό ντεκόρ. Εντύπωση μου έκανε η κατασκευή (μια ξύλινη καλύβα) που παρίστανε το «παλάτι», επειδή συνδύαζε πολλές και διάφορες χρήσεις, άνοιγε, περιστρεφόταν κλπ. Ένα ερώτημα που ανακύπτει λοιπόν είναι πώς γίνεται ένα σπίτι από ξύλο να θεωρείται το ανάκτορο, καθώς αυτό έχει έναν ιδιαίτερα συμβολικό χαρακτήρα: οι σχέσεις, τα αισθήματα, καθετί που συμβαίνει σε αυτήν τη βασιλική αυλή, είναι κούφιο σαν το ξύλο και τόσο μα τόσο εύκολο να καταρρεύσει σαν αυτό το αυτοσχέδιο σπίτι!
Ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ έχει γράψει έργα διόλου ασήμαντα (Μάκβεθ, Βασιλιάς Ληρ, Ρωμαίος & Ιουλιέτα, Ριχάρδος Γ΄, Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας), ωστόσο ο Άμλετ, και αυτό είναι κοινά αποδεκτό, είναι το πολυτιμότερο έργο του, γιατί πληθώρα ερμηνειών, εξηγήσεων και μελέτης υπάρχουν για αυτό το θεατρικό, πράγμα που τεκμηριώνει τη σημαντικότητά του. Η ψυχολογία του Άμλετ είναι αδύνατον να κατανοηθεί πλήρως. Είναι ένας αντιήρωας, ένας άνθρωπος που πρέπει να αποδώσει δικαιοσύνη, αυτή είναι η μοίρα του, αναμετριέται με το δίκαιο και το άδικο, με το λογικό και το παράλογο, με τη ζωή και τον ίδιο του τον εαυτό εν τέλει. Βυθίζεται μέσα στην υπαρξιακή του αγωνία, στη φιλοσοφική – ρητορική του ερώτηση: «Να ζει κανείς ή να μη ζει;».
Πρόκειται για ένα καθαρά υπαρξιακό έργο που απευθύνεται στους ανθρώπους κάθε εποχής, διότι όλους αυτούς τους προβληματισμούς τους είχε το ανθρώπινο γένος από καταβολής κόσμου. Τα έργα του Σαίξπηρ διαβάζονται και παίζονται ανελλιπώς σε όλον τον κόσμο. Η αντοχή των έργων του ανά τους αιώνες, είναι νομίζω η καλύτερη κριτική τους αποτίμηση, καθώς οι ήρωες τους όχι μόνο είναι διαχρονικοί αλλά μας αφορούν όλους ανεξαιρέτως.
