Η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα με διαφορετικές μορφές κατά κοινωνίες και ιστορικές περιόδους, σύμφωνα με το οποίο η πολιτική εξουσία πηγάζει από τον λαό και ασκείται προς όφελός του. Βασικές αρχές του μεταξύ άλλων αποτελούν η ισονομία, η ισοπολιτεία, η κατοχύρωση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η αρχή της πλειοψηφίας.
Όπως είναι εύλογο, τα περισσότερα κράτη του κόσμου έχουν επιλέξει το δημοκρατικό πολίτευμα ως τον ιδανικότερο τρόπο διακυβέρνησης, εφόσον είναι εκείνο που προσφέρει στους πολίτες τη δυνατότητα να εκφράζουν ελεύθερα τη βούλησή τους, επιλέγοντας οι ίδιοι τους αντιπροσώπους τους και την κυβέρνησή τους. Πολύ περισσότερο, όμως, διότι είναι το πολίτευμα με τα πιο ουσιαστικά οφέλη για τους πολίτες.
Σε αντίθεση με τα απολυταρχικά καθεστώτα, όπου οι πολίτες οφείλουν να υποτάσσονται και να ακολουθούν τις απόψεις και τις θελήσεις του ηγέτη ή της ηγετικής ομάδας, στη δημοκρατία οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να εκφράζουν ελεύθερα τις ιδέες, τις απόψεις και τα πιστεύω τους. Έτσι, δεν εμποδίζει εκείνους που έχουν διαφορετική τοποθέτηση να εκφράζουν ελεύθερα τις θέσεις τους και να ασκούν ακόμη και αυστηρότατη κριτική στις κυρίαρχες απόψεις.
Παράλληλα ένα σημαντικό όφελος για τους πολίτες των δημοκρατικών κοινωνιών είναι πως είναι πλήρως ισότιμοι απέναντι στον νόμο, αλλά και απέναντι στις προσφερόμενες ευκαιρίες ανάδειξης των δυνατοτήτων τους. Η δημοκρατία, άρα, δεν επιτρέπει διακρίσεις απέναντι στους πολίτες ούτε με βάση το φύλο, ούτε με βάση την εθνικότητα, τη θρησκευτική και σεξουαλική τους τοποθέτηση, την ηλικία ή την κοινωνική τους θέση. Η ισότιμη αυτή αντιμετώπιση αποτελεί, μάλιστα, την αναγκαία προϋπόθεση για τη διασφάλιση της αξιοκρατίας, της ανάδειξης, δηλαδή, των πιο ικανών και των πιο κατάλληλων σε κάθε θέση εργασίας και σε κάθε αξίωμα.
Θεμέλιος λίθος του δημοκρατικού πολιτεύματος είναι πάντοτε η παιδεία, καθώς μέσω αυτής προσφέρεται η κατάλληλη δημοκρατική αγωγή στους νέους πολίτες, αλλά και διασφαλίζεται η ενίσχυση της κριτικής τους ικανότητας προκειμένου να αποτρέπεται η χειραγώγησή τους. Ειδικότερα μέσω της παιδείας οι νέοι αναπτύσσουν τις ποιότητες εκείνες που αρμόζουν σε μια δημοκρατική κοινωνία, όπως είναι η διαλλακτικότητα, η εκτίμηση στον διάλογο, η έλλειψη δογματισμού και η αίσθηση ευθύνης απέναντι τόσο στους συμπολίτες, όσο και στην πολιτεία. Οι νέοι μαθαίνουν επίσης πόσο σημαντική είναι η ενεργή συμμετοχή τους στα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα, εφόσον τους επιτρέπει να έχουν προσωπική γνώση και να κατανοούν πληρέστερα το κοινωνικό τους περιβάλλον.
Βέβαια για τη θεμελίωση της δημοκρατίας αναγκαία είναι και η δραστηριοποίηση πολιτικών με ήθος και σεβασμό απέναντι στους πολίτες. Κάθε πολιτεία χρειάζεται πολιτικούς που να αντιλαμβάνονται πως η δράση τους οφείλει να αποσκοπεί στο συλλογικό καλό και όχι στην προσωπική τους ευημερία και ανάδειξη∙ πολιτικούς διατεθειμένους να μιλήσουν με ειλικρίνεια στους πολίτες και να μη διστάζουν να πάρουν δύσκολες αποφάσεις, έστω κι αν δυσαρεστούν τους «ψηφοφόρους» τους.
Όπως χαρακτηριστικά λέει ο Τερζάκης: «πολλοί-δεν θα πούμε οι περισσότεροι-νομίζουν πως η Δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα. Δεν ξέρουν πως πρόκειται για απόληξη κι όχι για αφετηρία. Δημοκρατία σημαίνει αναβαθμός πολιτισμού. Προϋποθέτει πολλά πράγματα· όχι απλώς έναν ιδεολογικό προσανατολισμό ή μια κατεύθυνση του γούστου. Γίνεσαι άξιος να υψωθείς ως τη δημοκρατική ιδέα, όταν έχεις πριν διανύσει κάποια στάδια εσωτερικού εκπολιτισμού».
Ξιφτερά Νατάσα, Β4
