Τρίτου Ματιά

Θεσσαλονίκη : περίπατος σε μια πόλη αγαπημένη με αδιαμφισβήτητη ιστορική φυσιογνωμία μέσα στους αιώνες.

Το αστικό κέντρο που ιδρύει ο Κάσσανδρος εξελίσσεται στην πόλη κλειδί του Μακεδονικού κράτους , στο εμπορικό και στρατιωτικό κέντρο των Ρωμαίων, στην Βυζαντινή συμβασιλεύουσσα, στην πόλη με αέρα Ανατολής στα χρόνια της Οθωμανικής κατάκτησης. Οι Χριστιανοί , Μουσουλμάνοι, Εβραίοι , Αρμένιοι και Φράγκοι , η πολυεθνική στρατιά της Αντάντ και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες  , όλοι αφήνουν το στίγμα τους στην πόλη και δικαιολογούν απόλυτα τον τίτλο της Θεσσαλονίκης ως πολυπολιτισμικής , πολύ-θρησκευτικής  και κοσμοπολίτικης πρωτεύουσας των Βαλκανίων.

Στο πλαίσιο του πολιτιστικού προγράμματος του 3^ου Γυμνασίου Ωραιοκάστρου , « Ας μιλήσουμε για την Ευρώπη », η ομάδα μας  (  22 μαθητές  της Γ΄Γυμνασίου και οι υπεύθυνες  καθηγήτριες , κυρίες  Μουζούρη Γαρυφαλλιά   και Λαζαρίδου  Έρνα ) , εξερευνήσαμε αυτήν ακριβώς την κοσμοπολίτικη όψη της πόλης με μια περιήγηση στις Ευρωπαϊκές γειτονιές της.

Ξεκινήσαμε από το Διοικητήριο , το διαχρονικά διοικητικό κέντρο της πόλης . Χτισμένο από τον αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι  κοντά στα ερείπια Βυζαντινού παλατιού , υπήρξε το κέντρο διοίκησης της Οθωμανικής περιόδου και κατόπιν υπουργείο.

Κατηφορίζοντας ,περάσαμε από το Μπιτ Παζάρ , την αγορά με τα μικρά παλαιοπωλεία , εκεί όπου οι θησαυροί του παρελθόντος αφηγούνται με τον τρόπο τους  περασμένες εποχές.

Κάναμε μια στάση στο Μπεζεστένι , την σκεπαστή υφασματαγορά . Στους μεταλλικούς τρούλους  χαραγμένα τα ονόματα ξένων μαστόρων , στις στοές  η εμπορική ζωή της πόλης κατά την Τουρκοκρατία .

Λίγο πιο πάνω , οι εργασίες του Μετρό αποκάλυψαν το πλακόστρωτο  της αρχαίας Εγνατίας οδού. Σχεδόν διακρίναμε τις αυλακιές που άφησαν οι άμαξες ταξιδευτών , Αγίων και Αυτοκρατόρων , φανταστήκαμε τα καταστήματα , τα πανδοχεία , τα εργαστήρια , στην ίδια περιοχή που συγκεντρώνονται και σήμερα.

Στην Πλατεία Αριστοτέλους ρίξαμε μια ματιά στα αρχικά φιλόδοξα πλάνα  του Ερνέστου Εμπράρ να ανασχεδιάσει την πόλη , μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917 ,εμπνεόμενος από Ευρωπαϊκά πρότυπα .

Η στάση μας στον Φραγκομαχαλά , στα σημερινά αρωματοπωλεία της οδού Φράγκων , μας γνώρισε την συνοικία των Γάλλων προξένων και εμπόρων που ζούσαν κάποτε στην πόλη μας. Εδώ  τα αρχοντικά τους , το σχολείο τους , το νοσοκομείο τους , ο Καθολικός Ναός τους .

Πολύ κοντά και η Εβραϊκή συνοικία με τα λίγα αρχοντικά που σώθηκαν , ένα από αυτά η Στοά Μαλακοπής , το ρολόϊ της πρόσοψης έχει σταματήσει στην ώρα του μεγάλου σεισμού της Θεσσαλονίκης , το καλοκαίρι του 1979.

Στην Πλατεία Ελευθερίας  φανταστήκαμε το κοσμοπολίτικο πήγαινε έλα της πολυεθνικής στρατιάς της Ανατολής , τις χοροεσπερίδες και τα ραντεβού στον Φλόκα .

Από την άλλη,  συγκλονιστήκαμε αναλογιζόμενοι  τη  συγκέντρωση εκεί , χιλιάδων Εβραίων συμπολιτών μας , το λεγόμενο « Μαύρο Σάββατο » , όταν  μετά τον  εξευτελισμό τους , ακολούθησε η μεταφορά τους και ο αφανισμός τους  στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Γερμανίας .

Η περιήγησή μας στις Ευρωπαϊκές γειτονιές της πόλης δεν θα μπορούσε να έχει άλλη κατάληξη από το λιμάνι της Θεσσαλονίκης , αυτό που από τα αρχαία χρόνια συνέβαλε στην ραγδαία ανάπτυξη της πόλης και στην επικοινωνία της με τόπους μακρινούς .

Εδώ, που με Γαλλικά κεφάλαια έγινε ο Επιβατικός Σταθμός  και ήρθε το φωταέριο στην πόλη , ξαποστάσαμε , όπως κάνουν ντόπιοι και επισκέπτες , ατενίζοντας την ομιχλώδη συνήθως παραλία με τον Λευκό Πύργο στο βάθος και αναρωτηθήκαμε :

Αν έπρεπε , σαν σύγχρονοι περιηγητές , να αφήσουμε παρακαταθήκη στον  επισκέπτη του μέλλοντος  αυτό που αγαπάμε εμείς από την Θεσσαλονίκη , τί θα ήταν αυτό , τί θα ξεχωρίζαμε , τί θα κρατούσαμε , τί  θα τονίζαμε ? Και τί εσείς……….. ?

Έρνα  Λαζαρίδου