Τρίτου Ματιά

Γκράφιτι είναι η αναγραφή κειμένου όπως συνθήματα ή η ζωγραφική σε επιφάνειες που συνήθως βρίσκονται σε δημόσιους χώρους (για παράδειγμα σε τοίχους). Πρωτοεμφανίστηκε την ίδια περίοδο και στα ίδια μέρη που αναπτύχθηκε το κίνημα του Χιπ χοπ, από τον ίδιο καταπιεσμένο κόσμο. Γι” αυτό πολλοί θεωρούν ότι αποτελεί μέρος της κουλτούρας Χιπ χοπ.

Η περίοδος 1971-1974 αναφέρεται ως μία «πρωτοποριακή εποχή».  Μετά από τη μετανάστευση στη Νέα Υόρκη, το Μπρονξ (Μανχάταν) παρήγαγε έναν από τους πρώτους καλλιτέχνες γκράφιτι για να κερδίσει την προσοχή των μέσων στη Νέα Υόρκη. Ο TAKI 183 ήταν ένας ελληνοαμερικάνος από την Ουάσιγκτον που χρησιμοποίησε ένα μίγμα του ονόματός του dimitris, TAKI, και τον αριθμό της οδού του, 183rd ως tag. Λόγω του παράξενου ονόματος και του αριθμού, οι άνθρωποι άρχισαν να παίρνουν το μήνυμα του, γράφοντας στους τοίχους Mary 122, George 21 κτλ. Αυτό καταγράφηκε σε ένα άρθρο του 1971 στο New York Times με τον τίτλο Taki 183, Ο TAKI 183 κέντρισε ανταγωνιστικούς και έτσι ο TAKI 183 έγινε ο πρώτος που αναγνωρίστηκε από την κοινωνία έξω από την υποομάδα γκράφιτι.

Μερικά από τα είδη γκράφιτι που παρουσιάζονται σήμερα είναι:

Ζωγραφική γκράφιτι

• Σε εξωτερικούς τοίχους (συνήθως σε τοίχους στους δρόμους). Όταν γίνονται σε ένα προσωπικό χώρο που το βλέπουν ελάχιστοι, δεν θεωρείται γκράφιτι.
• Συνθήματα
• Ζωγραφική (φαινόμενο προερχόμενο από την Αμερική – ΗΠΑ)
• Διαμαρτυρία (για παράδειγμα στην Βόρεια Ιρλανδία, με τα murals που απαθανατίζουν νεκρούς και θέματα από τις συγκρούσεις με τους Βρετανούς)
• Σε εσωτερικούς τοίχους και επιφάνειες (συνήθως μικρού μεγέθους), π.χ. τουαλέτες, σκοπιές, θρανία
• Αυτοσχέδια ποιήματα

Το στένσιλ χρησιμοποιείται συχνά σε πορείες διαμαρτυρίας για «γρήγορα» γκράφιτι. Σε ορισμένες πόλεις του κόσμου υπάρχουν τοίχοι μόνο για γκράφιτι. Κάποιες φορές το γκράφιτι γίνεται κατά επιθυμία του ιδιοκτήτη του κτιρίου, για διακόσμηση, συνήθως με συγκεκριμένη θεματολογία.

Όπως συνηθίζεται ανάμεσα στους γκραφιτάδες, υπάρχουν και τοίχοι που είναι μόνο για καλούς γκραφίστες, και οι υπόλοιποι δε δικαιούνται να κάνουν πάνω στο δικό τους γκράφιτι μια μουτζούρα ή κάποιο άλλο σχέδιο (εκτός αν έχει χαλάσει με το πέρασμα του χρόνου και ειδοποιηθούν ότι θα γίνει άλλο σχέδιο πάνω στο δικό τους).

Αυξημένη δημοτικότητα, ειδικά στην Ευρώπη, έχει αποκτήσει η τεχνική του στένσιλ, όπου το σχέδιο προετοιμάζεται από πριν στο χώρο του γκραφιτά κόβοντας λεπτή λαμαρίνα ή ξύλο, που χρησιμοποιείται σε επαφή με τον τοίχο ψεκάζοντας από πάνω τη μπογιά, αφήνοντας αποτύπωμα μόνο όπου υπάρχει κενό στη λαμαρίνα. Σημαντικός καλλιτέχνης αυτής της τεχνικής είναι ο Βρετανός Banksy.

Tag και tagging

Το «tag» (στα ελληνικά «ταγκιά») είναι η υπογραφή που γίνεται με σπρέι ή μαρκαδόρο σε έναν τοίχο, από τον καλλιτέχνη ενός γκράφιτι ή και μόνη της. Σε ένα γκράφιτι η υπογραφή είναι μικρή και βρίσκεται ή μέσα στην ζωγραφιά ή κάτω σε μια άκρη (δεν γίνεται να είναι πιο μεγάλο το tag απ” το graffiti). Tagging είναι όταν είναι η μία υπογραφή (ή γκράφιτι) πάνω στην άλλη. Συνήθως οι τοίχοι αυτοί έχουν tags και graffiti που έχουν αλλοιωθεί με το πέρασμα του χρόνου.

Γκράφιτι έχουν υπάρξει από τους αρχαίους χρόνους, με παραδείγματα που χρονολογούνται από την αρχαία Αίγυπτο, την αρχαία Ελλάδα και τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Στη σύγχρονη εποχή, το χρώμα (ειδικά σπρέι βαφής) και οι μαρκαδόροι έχουν γίνει τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα υλικά γκράφιτι. Στις περισσότερες χώρες, η σήμανση και η ζωγραφική σε ιδιοκτησία χωρίς τη συγκατάθεση του ιδιοκτήτη θεωρούνται παραμόρφωση και  βανδαλισμός,   και είναι ποινικώς κολάσιμες.

Τελικά καταλαβαίνουμε ότι τα γκράφιτι δημιουργούνται από τους ανθρώπους σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης για να εκφράσουν συναισθήματα και καταστάσεις. Πολλές φορές τα γκράφιτι προκαλούν αντιφατικά συναισθήματα λόγω της διαφορετικής νοοτροπίας και κουλτούρας αλλά και του διαφορετικού περιβάλλοντος που επηρεάζει τη σκέψη του καλλιτέχνη. Αυτό που παραμένει ίδιο είναι η ανάγκη για ελεύθερη έκφραση.

Βασιλική Ζιακούλη

Κωνσταντίνα Μαυρομάτη