Τι είναι οι αόρατες αναπηρίες; Όταν κάποιος ακούει την λέξη «ανάπηρος» σκέφτεται ανθρώπους με κινητικές αναπηρίες, τυφλούς, κωφούς και βωβούς ανθρώπους. Αλλά λίγοι άνθρωποι φαίνεται να ξέρουν ή να έχουν ακουστά τις αόρατες αναπηρίες.
Τι είναι λοιπόν οι αόρατες αναπηρίες; Επίσης γνωστές και ως κρυφές αναπηρίες, είναι ουσιαστικά χρόνιες αναπηρίες που βλάπτουν την ζωή ενός ανθρώπου όσο και οι φανερές αναπηρίες. Μπορούν να είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή που κάνει κάποια άτομα να αντιμετωπίζουν διαφορετικά προβλήματα από αυτά που οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν και βλέπουν στον κόσμο γύρω τους. Ποιες είναι μερικές μορφές αόρατης αναπηρίας του εγκεφάλου;
Αυτισμός:
Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή αναπηρία που επηρεάζει την κοινωνική αλληλεπίδραση με τα γύρω άτομα, ενώ εμπλέκονται και διάφορες εγκεφαλικές δομές που δεν έχουν διευκρινιστεί όλες τους.
Η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκε ο όρος «αυτισμός» ήταν από τον ψυχίατρο Eugen Bleuler το 1911 που περιέγραψε την κοινωνική και επικοινωνιακή δυσκολία των αυτιστικών ανθρώπων. Σήμερα, στον 21ο αιώνα, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει για το καλύτερο όσον αφορά τα διαγνωστικά κριτήρια και ανιχνευτικά εργαλεία, όπως επίσης τη γρήγορη παρέμβαση για την βοήθεια των ατόμων αυτών.
Ο τρόπος με τον οποίο περιγράφεται ο αυτισμός σήμερα, περιγράφτηκε έτσι για πρώτη φορά από την Lorna Wing το 1979 στην Μεγάλη Βρετανία, όπου ανακαλύφθηκε ότι το 1 άτομο από τα 68 μπορεί να εμφανίσει νευροαναπτυξιακή διαταραχή.
Μερικά διαγνωστικά κριτήρια στο φάσμα του αυτισμού, μπορεί να είναι δυσκολίες στην κοινωνική και επικοινωνιακή αλληλεπίδραση, όπως και μονοτονία σε ενδιαφέροντα και δραστηριότητες. Τέτοιες συμπεριφορές μπορούν να εμφανιστούν από την ηλικία των τριών, αλλά σε πολλές περιπτώσεις η διάγνωση γίνεται αργότερα, κυρίως λόγω του ότι οι ενήλικοι είτε δεν παρατηρούν κάτι το αφύσικο στη συμπεριφορά αυτών των παιδιών ή μπορεί τα παιδιά αυτά να μην έχουν τη στερεοτυπική αυτιστική συμπεριφορά, οπότε μπορεί να αποκλείσουν αυτήν τη σκέψη. Άλλες φορές, αυτιστικές συμπεριφορές εμφανίζονται από ακόμα μικρότερες ηλικίες, ανάλογα με την σοβαρότητά τους.
Η διάγνωση για τον αυτισμό γίνεται από Αναπτυξιολόγους ή/και Παιδοψυχίατρους και σε συνδυασμό με την συμπεριφορά του παιδιού και τις πληροφορίες που παρέχουν οι γονείς στους ειδικούς, γίνεται η αξιολόγηση.
Η μόνη διαθέσιμη μορφή θεραπείας για τον αυτισμό είναι η πρώιμη παρέμβαση με ειδικά προγράμματα λογοθεραπείας, εργοθεραπείας, αισθητηριακής ολοκλήρωσης και ψυχοκοινωνικής εκπαίδευσης. Μπορεί να βοηθήσουν και επικουρικές μορφές θεραπείας, πχ. θεατρικό παιχνίδι, μουσικοκινητική και θεραπευτική ιππασία. Πολύ χρήσιμη βοήθεια για τις οικογένειες παιδιών με αυτισμό είναι επίσης και η συμβουλευτική οικογένειας από ειδικό Ψυχολόγο, ενημερωμένο για θέματα νευροαναπτυξιακών διαταραχών.
Παρόλο που ο αυτισμός μπορεί να προκληθεί από περιβαλλοντικούς παράγοντες, μπορεί να είναι και κληρονομικό.
Συμπτώματα αυτισμού σε παιδιά:
- μοιάζει να είναι ανιδιοτελής, ή να αγνοεί άλλα άτομα, ή το τι συμβαίνει γύρω του
- δεν ξέρει πώς να συνδεθεί με άλλους, να παίξει, ή να κάνει νέους φίλους
- προτιμά να μην το αγγίζει κανείς, να μην το κρατάνε, ή να μην το αγκαλιάζουν
- δεν παίζει παιχνίδια με φανταστικό σενάριο, δεν του αρέσουν τα ομαδικά παιχνίδια, δεν μιμείται τους άλλους, ή δεν χρησιμοποιεί τα παιχνίδια του με δημιουργικούς τρόπους
- έχει πρόβλημα κατανόησης των συναισθημάτων
- δεν φαίνεται να ακούει, όταν οι άλλοι του μιλούν
- δεν μοιράζεται τα ενδιαφέροντά του με άλλους (ζωγραφιές, παιχνίδια)
Φυσικά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν διαφορετικά στον καθένα και τα αυτιστικά άτομα να μην τα έχουν όλα.
ΔΕΠΥ:
Η ΔΕΠΥ είναι διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και, όπως λέει και το όνομα, είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που προκαλεί διάσπαση προσοχής, υπερκινητικότητα και παρορμητικότητα. Οι άνθρωποι γύρω τους μπορεί να βλέπουν αυτά τα άτομα ως ανήσυχα, να έχουν μικρή διάρκεια συγκέντρωσης ή προσοχής, καθώς και παρορμητικά ή απερίσκεπτα.
Η ΔΕΠΥ επηρεάζει την συμπεριφορά ενός ατόμου και εκδηλώνεται στην παιδική ηλικία και συνεχίζεται μετά την ενηλικίωση. Τα σημάδια αυτής της διαταραχής κάνουν την εμφάνιση τους για πρώτη φορά σε μικρή ηλικία και συνήθως η διάγνωση γίνεται από ηλικίες 6 έως 12. Σε πολλές περιπτώσεις όμως η διάγνωση γίνεται σε μεγαλύτερη ηλικία, ακόμα και στην ενηλικίωση. Το πρόβλημα με τη διάγνωση όμως είναι ότι την ΔΕΠΥ συχνά την περνάνε για άλλη ψυχική πάθηση, όπως για παράδειγμα την διπολική διαταραχή.
Φυσικά, πολλά παιδιά περνάνε από μια φάση που έχουν πρόβλημα προσοχής χωρίς να έχουν απαραίτητα ΔΕΠΥ. Για αυτό είναι καλό οι γονείς να απευθυνθούν σε έναν ειδικό για να γίνει διάγνωση. Παρόλο που τα συμπτώματα βελτιώνονται καθώς ένας άνθρωπος μεγαλώνει, αρκετοί ενήλικες συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προβλήματα, και κάποιοι εμφανίζουν και επιπλέον ψυχιατρικές διαταραχές, όπως διαταραχές διάθεσης, αγχώδεις διαταραχές, διαταραχές προσωπικότητας και εξάρτηση ουσιών. Το 25% των ανθρώπων με ΔΕΠΥ έχουν και μια αγχώδη διαταραχή, ενώ κάποιοι εμφανίζουν και κάποια διαταραχή ανάγνωσης.
Η ΔΕΠΥ έχει πάνω από έναν τύπο, έναν από αυτούς να είναι η ΔΕΠ, που είναι η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής αλλά χωρίς την παρορμητικότητα και υπερκινητικότητα της ΔΕΠΥ.
Συνήθως, η πρώτες ενδείξεις ότι ένα παιδί έχει ΔΕΠΥ είναι η υπερκινητικότητα και η παρορμητικότητα, καθώς και η νευρικότητα, η έλλειψη συγκέντρωσης και η αδυναμία του παιδιού να παίζει ήσυχα.
Πολλά άτομα φαίνεται να νομίζουν ότι η ΔΕΠΥ είναι στο φάσμα του αυτισμού και ενώ έχουν μερικές ομοιότητες, όπως για παράδειγμα ότι υπάρχουν από την γέννα, η ΔΕΠΥ και ο αυτισμός είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Επίσης. όπως και ο αυτισμός, η ΔΕΠΥ μπορεί να προκληθεί από γονίδια, που σημαίνει ότι είναι και κληρονομικό και ότι γίνεται και από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Συμπτώματα για ΔΕΠΥ σε παιδιά:
- Αδυναμία να μείνει συγκεντρωμένος σε μια δραστηριότητα/ ένα μάθημα
- Δεν ακούει όταν του μιλάνε, ακόμη και αν απευθύνονται απευθείας σε εκείνον.
- Δεν μπορεί να ολοκληρώσει μια δουλειά που πρέπει να κάνει και δεν μπορεί να ακολουθήσει οδηγίες.
- Αδυνατεί να οργανώσει δραστηριότητες και εργασίες.
- Αποφεύγει να κάνει πράγματα που απαιτούν συγκέντρωση π.χ. διάβασμα στο σπίτι.
- Χάνει συνεχώς πράγματα που χρειάζονται για να κάνει μια εργασία π.χ. μολύβια, σημειώσεις, ακόμη και παιχνίδια.
- Αποσπάται εύκολα.
- Ξεχνά να κάνει τις εργασίες που πρέπει.
- Συμπτώματα υπερκινητικότητας/παρορμητικότητας.
- Κινείται νευρικά ή στριφογυρίζει στο κάθισμά του.
- Δυσκολεύεται να κάτσει καθιστός στην αίθουσα ή σε άλλες δραστηριότητες.
- Θέλει να είναι συνεχώς σε κίνηση.
- Γυρίζει γύρω γύρω ή σκαρφαλώνει σε περιστάσεις που δεν αρμόζει.
- Δεν μπορεί να ολοκληρώσει μια δραστηριότητα ήσυχα.
- Μιλάει υπερβολικά πολύ.
- Διακόπτει όταν μιλάει κάποιος άλλος.
- Δυσκολεύεται να περιμένει να έρθει η σειρά του.
- Εισβάλλει στη συζήτηση και στα παιχνίδια άλλων ή τους διακόπτει.
- Δεν έχει αίσθηση του κινδύνου.
Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν διαφορετικά σε άτομα με ΔΕΠΥ και να μην τα έχουν όλα.
Πηγές:
Πρόλογος:
https://el.wikipedia.org/wiki
Αυτισμός:
https://www.alfavita.gr/epistimi/
https://evexia.com/
ΔΕΠΥ:
https://www.mitera.gr/arthra-ygeias/
https://www.neuraxpharm.com/gr/
