Το Πανεπιστημιακό Δάσος Ταξιάρχη – Βραστάμων είναι δημόσιο δάσος, το οποίο ανήκει στο Ελληνικό Κράτος. Καταλαμβάνει έκταση 58.000 στρεμμάτων, στις νότιες και νοτιοδυτικές πλαγιές του όρους Χολομώντα Χαλκιδικής.
Η περιοχή του Πανεπιστημιακού Δάσους είναι ένα αντιπροσωπευτικό δάσος πλατύφυλλων ειδών της ελληνικής επικράτειας. Αναγεννάται με φυσικό τρόπο και μόνο σε ακραίες δυσμενείς συνθήκες γίνεται επέμβαση με τεχνητή αναγέννηση. Η συγκράτηση του πληθυσμού στα χωριά του οφείλεται στη συστηματική και αειφόρα εκμετάλλευση του δάσους, που εφαρμόζεται εδώ και αρκετές δεκαετίες. Τα κύρια παραγόμενα δασικά προϊόντα είναι τα καυσόξυλα της δρυός, της οξιάς, των πεύκων και τα ξυλοκάρβουνα. Μικρή θέση έχει η τεχνητή ξυλεία (καδρόνια, σανίδια, παρκέ κ.λπ.), λόγω της μη ωρίμανσης ακόμη του δάσους. Συνολικά, εργάζονται 30-35 δασεργάτες στις διάφορες υλοτομικές εργασίες κάθε χρόνο.
Στον χώρο του Πανεπιστημιακού Δάσους διαχρονικά έχει κατασκευαστεί ένας ικανοποιητικός αριθμός κτιρίων, που στεγάζουν τα γραφεία της Διοίκησης, το προσωπικό της Διοίκησης, το διδακτικό προσωπικό και τους φοιτητές και τους επιστήμονες-ερευνητές που διεξάγουν επιστημονικές έρευνες. Το κτιριακό συγκρότημα διαθέτει αρκετά δωμάτια, εστιατόριο, εργαστηριακούς, αποθηκευτικούς χώρους και δύο συνεδριακές αίθουσες.
Αξίζει να αναφερθεί ότι στο κτιριακό συγκρότημα του Πανεπιστημιακού Δάσους στεγάζεται το Δασικό Μουσείο. Στον εκθεσιακό χώρο του Δασικού Μουσείου, που λειτουργεί από το 2008, προβάλλεται η χλωρίδα και η πανίδα και οι φυσικού πόροι της περιοχής. Η ίδρυσή του υποστηρίχθηκε οικονομικά από την Εταιρεία Αξιοποίησης και Διαχείρισης της Περιουσίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Εντός των αιθουσών του, έχουν στηθεί ειδικές βιτρίνες που αναπαριστούν σκηνές δασικής διαχείρισης και παρουσιάζουν βαλσαμωμένα πουλιά και ζώα. Υπάρχει , επίσης, πλήθος ερμαρίων, με όλα τα είδη φυτών και σπόρων, για την ενημέρωση των επισκεπτών, αλλά και των φοιτητών, στα διάφορα μαθήματα εξειδίκευσης της δασολογικής επιστήμης. Επιπλέον, σε ειδική αίθουσα, λειτουργεί αίθουσα πολυθεάματος, με προβολές ειδικού περιεχομένου και εφαρμογές σε Η/Υ, με σκοπό την ενημέρωση όλων των επισκεπτών. Το Δασικό Μουσείο του Π.Δ. Ταξιάρχη αποτελεί εργαλείο μάθησης για τους φοιτητές της σχολής Δασολογίας, πηγή περιβαλλοντικής εκπαίδευσης για τους μαθητές και τους λοιπούς επισκέπτες του και σημαντικό μοχλό της τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής.
Η βλάστηση της περιοχής κυριαρχείται από φυλλοβόλα δάση και διαρθρώνεται σε τρεις ζώνες: την Ευμεσογειακή ζώνη, την Παραμεσογειακή ζώνη και τη ζώνη των δασών Οξιάς. Οι ζώνες διακρίνονται ανάλογα με τη χλωριδική σύνθεση, το υπερθαλάσσιο ύψος, τις πετρολογικές και εδαφικές συνθήκες, την έκθεση και κλίση του τοπίου, τη θερμοκρασία αέρος και τη βροχόπτωση. Το μεγαλύτερο μέρος καταλαμβάνει η πλατύφυλλος Δρυς. Άλλα σπουδαία είδη, αλλά σε λιγότερη έκταση, είναι η Οξιά, η Μαύρη Πεύκη, η Τραχεία και Χαλέπειος Πεύκη, ενώ σε μίξη θα βρούμε και άλλα ξυλώδη είδη, όπως την Αριά, το Ρείκι -σπουδαίο μελισσοκομικό είδος- το Πουρνάρι, την Κουμαριά, τον Φράξο, τον Πλάτανο, την Ιτιά.
Ιδιαίτερη σημασία για την περιοχή αποτελεί το έλατο, φυτεμένο από τους κατοίκους στα δικά τους κτήματα, με σκοπό κάποτε να κοπούν και να πουληθούν ως Χριστουγεννιάτικα δένδρα. Με την καλλιέργεια των Χριστουγεννιάτικων δενδρυλλίων ασχολούνται πάνω από 30 χρόνια, είναι δε φυτεμένα πάνω από 2 εκατομμύρια δενδρύλλια, που προσφέρουν εισόδημα, προστασία των εδαφών και καταφύγιο της άγριας ζωής. Γι’ αυτό και η πανίδα είναι πλούσια, με κυρίαρχο είδος τον αγριόχοιρο (αγριογούρουνο).Τα ζώα που εκτίθενται στις βιτρίνες του Μουσείου, υπάρχουν και ζουν ελεύθερα στο δάσος. Ζουν αρμονικά μεταξύ τους, αλλά και με τους κατοίκους της περιοχής, γι’ αυτό, άλλωστε, υπάρχουν και σε μεγάλο αριθμό. Ο Χολομώντας με οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προστατεύεται, με επίκεντρο ενδιαφέροντος τα αρπακτικά πουλιά, ενώ υπάρχουν και αρκετά καταφύγια άγριας ζωής, όπου απαγορεύεται κάθε μορφής κυνήγι.
Στο πανεπιστημιακό δάσος του Ταξιάρχη υπάρχει και μια σύγχρονη μονάδα για την καλλιέργεια βοτάνων, όπου συλλέγονται, αποξηραίνονται και πωλούνται θεραπευτικά φυτά, όπως το τσάι.
Τέλος, στο δάσος υπάρχουν πανέμορφες περιπατητικές διαδρομές, έτοιμες για εξερεύνηση. Ο περιηγητής μπορεί να περπατήσει στα μονοπάτια, να δει πηγές, ρέματα, μικρούς καταρράκτες, να απολαύσει τον καθαρό αέρα του βουνού και να ασχοληθεί με ποικίλες δραστηριότητες (αναρρίχηση, ιππασία, ποδήλατο, τοξοβολία κλπ.).
(Οι φωτογραφίες είναι από το διαδίκτυο)
