Ο Ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου είναι ο Μητροπολιτικός ναός της Μητροπόλεως Κασσανδρείας. Βρίσκεται σε γραφική περιοχή στο κέντρο του «παλαιού Πολυγύρου» και ξεχωρίζει με το λευκό του χρώμα και το γαλάζιο του καμπαναριό. Θεωρείται, και όχι άδικα, «καύχημα» της πόλης κι έχει αξιόλογη ιστορία.
Επί Οθωμανικής κυριαρχίας ο Ναός, λέει η παράδοση, τιμόταν στο όνομα του Αγίου Χαραλάμπους. Μετά την επανάσταση, όμως, των Πολυγυρινών εναντίον των Οθωμανών στις 17 Μαΐου 1821, οι Οθωμανοί έβαλαν φωτιά στον Πολύγυρο, με αποτέλεσμα να καεί και ο Ναός. Αργότερα, με ειδική διαταγή της Οθωμανικής αρχής, οι κάτοικοι επανήλθαν στη «νεκρή» πόλη κι άρχισε και η ανέγερση του νέου Ναού, στα χρόνια του Μητροπολίτη Κασσανδρείας Ιακώβου, με την πρόθυμη συνδρομή όλων των κατοίκων του Πολυγύρου. Αποπερατώθηκε το 1836. Μια εντοιχισμένη αναμνηστική μαρμάρινη πλάκα, που βρίσκεται στη ΒΔ εξωτερική πλευρά του σημερινού Ναού με χαραγμένη επιγραφή, αναφέρεται στα παραπάνω.
Ο καινούριος Ναός πήρε το όνομα του Αγίου Νικολάου κι όχι του Αγίου Χαραλάμπους, όπως ήταν πριν την πυρπόληση από τους Οθωμανούς. Η αλλαγή του ονόματος, βέβαια, δεν έγινε χωρίς λόγο. Εκείνον τον καιρό, κατά την παράδοση, δηλαδή το 1836 κάποια επιδημική ασθένεια, προφανώς χολέρα, άρχισε να αποδεκατίζει τους κατοίκους του Πολυγύρου. Ο Μητροπολίτης, για να προφυλάξει το ποίμνιό του από το φοβερό εκείνο θανατικό, θεώρησε καλό να αφιερώσει τον Ναό στον Μέγα και θαυματουργό Άγιο Νικόλαο, μιας και η καταγωγή του ήταν από το νησί της Πάτμου. Έτσι οι κάτοικοι μπήκαν υπό την προστασία του Αγίου. Το ότι η ασθένεια εκείνη μάστιζε την περιοχή φαίνεται κι από μια άλλη αφιερωματική επιγραφή, που βρίσκεται πάνω σε εικόνα του τέμπλου που φέρει τη μορφή του Αγίου Μοδέστου.
Ο νέος Ναός του Αγίου Νικολάου χτίστηκε στα ίδια περίπου θεμέλια του προηγουμένου και ήταν ρυθμού βασιλικής -όπως συνηθιζόταν στα χρόνια εκείνα της Οθωμανοκρατίας- με εξωνάρθηκα. Είχε ξυλόγλυπτο τέμπλο, άριστης τέχνης, γεμάτο από εικόνες και μ’ έναν μεγάλο Σταυρό του Ιησού και των τεσσάρων Ευαγγελιστών. Αυτό το τέμπλο δεν υπάρχει σήμερα. Στη θέση του ατενίζει κανείς ένα άλλο ξυλόγλυπτο άριστης τέχνης τέμπλο. Πάντως, όλες οι εικόνες του παλαιού πρώτου ξύλινου τέμπλου είναι τοποθετημένες με επιμέλεια στο καινούριο, ενώ ο σταυρός είναι τοποθετημένος πάνω από την κόγχη του Ιερού. Έτσι φαίνεται πως η παράδοση συνεχίζεται ανόθευτη. Επιπλέον, όλες οι εικόνες είναι σε καλή κατάσταση. Οι μορφές των προσώπων είναι πολύ καθαρές και ακτινοβολούν την άφθαρτη χάρη του Αγίου Πνεύματος, προκαλώντας κατάνυξη και προσελκύοντας τους πιστούς.
Δίπλα στην κομψή Εκκλησία του Αγίου Νικολάου, ο Μητροπολίτης Ιάκωβος είχε χτίσει το 1836 και Σχολή για τη μόρφωση των παιδιών του Πολυγύρου. Αυτή τώρα δεν υπάρχει, στη θέση της, όμως, βρίσκεται αίθουσα τελετών και βοηθητικοί χώροι, που εξυπηρετούν το φιλανθρωπικό έργο της ενορίας.
Πρόκειται, λοιπόν, για έναν Ναό που η ιστορία του, η αρχιτεκτονική του και η διακόσμησή του τον καθιστούν μοναδικό και διατηρούν το ενδιαφέρον των Ελλήνων και ξένων επισκεπτών αμείωτο μέχρι τις μέρες μας. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, πως παραμένει η πρώτη επιλογή για την τέλεση των μυστηρίων του γάμου και της βάφτισης από τους περισσότερους Πολυγυρινούς! Αξίζει να τον επισκεφτείτε κι εσείς!
(Οι φωτογραφίες είναι από το σάιτ του Δήμου Πολυγύρου του Nikos Vavdinoudis)
