Η εικόνα ή η ανάμνηση ενός πλούσια στολισμένου έλατου φέρνει στο μυαλό τη ζεστασιά, την παράδοση και τη γιορτή. Ωστόσο, πέρα και πίσω από τα πολύχρωμα στολίδια, βρίσκεται μια ιστορία, που έχει τις ρίζες της στη βιώσιμη γεωργία. Από την προσεκτική καλλιέργεια, έως την ακριβή συγκομιδή, η παραγωγή ελάτων είναι μια παράδοση που φέρνει ευτυχία σε αμέτρητα νοικοκυριά.
Ειδικότερα, η καλλιέργεια της ελάτης είναι ευρέως γνωστή στο χωριό Ταξιάρχης του Δήμου Πολυγύρου, που βρίσκεται στα 670 μ. του Χολομώντα. Το χωριό είναι διαχρονικά γνωστό για τα γραφικά τοπία, τη ζεστή φιλοξενία και το χιούμορ των κατοίκων του. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, έγινε πανελληνίως γνωστό και για την καλλιέργεια και εμπορία ελάτων. Αυτή η ενασχόληση πηγάζει από τη βαθιά εκτίμηση των ανθρώπων του χωριού για την ομορφιά της φύσης και την επιθυμία τους να προσφέρουν σε όλες τις οικογένειες της Ελλάδας ένα σύμβολο χαράς, κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου των Χριστουγέννων. Η καλλιέργεια των ελάτων στον Ταξιάρχη, όμως, δεν έχει ως αποτέλεσμα μόνο τα πανέμορφα και επιβλητικά δέντρα που κοσμούν αμέτρητα σπίτια, κατά την περίοδο των εορτών, αλλά καλλιεργεί και ένα αίσθημα κοινοτικής υπερηφάνειας ανάμεσά τους. Η «παράδοση» πια αυτή έχει γίνει στοιχείο της ταυτότητας του χωριού, με τους αφοσιωμένους τοπικούς καλλιεργητές να μεταδίδουν τις γνώσεις και την αγάπη τους για την καλλιέργεια των ελατόδεντρων από γενιά σε γενιά.
Τελικά, η καλλιέργεια ελάτης στον τόπο μας είναι κάτι περισσότερο από μια απλή γεωργική προσπάθεια – είναι μια απόδειξη της ισορροπίας μεταξύ παράδοσης και βιωσιμότητας. Μέσα από τον κόπο και τις φιλότιμες προσπάθειές τους, αυτοί οι παραγωγοί διατηρούν μια αγαπημένη παράδοση, στολίζοντας εορταστικά τα νοικοκυριά μας με την ομορφιά της φύσης. Παράλληλα, προβάλλουν το μεγαλείο της φύσης, καθώς και την τοπική αγροτική παράδοση, σεβόμενοι το περιβάλλον και στοχεύοντας στην αειφόρα ανάπτυξη, ενώ εμείς απολαμβάνουμε τα υπέροχα αειθαλή, κατά τη διάρκεια του εορτασμού των Χριστουγέννων.
Το ταξίδι ενός έλατου ξεκινά με έναν σπόρο, που συνήθως συλλέγεται από ώριμα κουκουνάρια άλλων ελάτων. Οι σπόροι αυτοί σπέρνονται σε φυτώρια, όπου βλασταίνουν υπό ελεγχόμενες συνθήκες. Τα νεαρά δενδρύλλια απαιτούν άγρυπνη φροντίδα, κατάλληλο πότισμα, διαχείριση του εδάφους και προστασία από παράσιτα και ασθένειες. Μετά από ένα έως τρία χρόνια, όταν έχουν αναπτύξει ένα ισχυρό ριζικό σύστημα και είναι αρκετά εύρωστα για να αντέχουν στα στοιχεία της φύσης, μεταφυτεύονται στη γη, στην οποία πρόκειται να αναπτυχθούν. Μετά τη μεταφύτευση, η καλλιέργεια της ελάτης είναι μια διαδικασία που διαρκεί αρκετά χρόνια. Οι καλλιεργητές πρέπει να έχουν υπομονή και διορατικότητα, καθώς μπορεί να χρειαστούν από 7 έως 15 χρόνια, για να φτάσει ένα έλατο σε εμπορεύσιμο μέγεθος, ανάλογα με το είδος και το επιθυμητό ύψος. Καθ” όλη τη διάρκεια της ανάπτυξής τους, τα έλατα απαιτούν σχολαστική φροντίδα. Οι καλλιεργητές πρέπει να κλαδεύουν και να διαμορφώνουν τακτικά τα δέντρα, για να επιτύχουν την κωνική συμμετρία που επιθυμούν οι πελάτες. Η υγεία του εδάφους, εξάλλου, είναι υψίστης σημασίας, με τους καλλιεργητές να εφαρμόζουν βιώσιμες πρακτικές, όπως η καλλιέργεια με κάλυψη και η οργανική εδαφοκάλυψη, για τον εμπλουτισμό του εδάφους και την ελαχιστοποίηση της διάβρωσης. Χρησιμοποιούνται, επίσης, στρατηγικές ολοκληρωμένης διαχείρισης παρασίτων για την προστασία των δέντρων από επιβλαβή έντομα και ασθένειες, μειώνοντας, παράλληλα, την εξάρτηση από χημικά φυτοφάρμακα. Καθώς πλησιάζει η περίοδος των Χριστουγέννων, αρχίζει η συγκομιδή. Οι καλλιεργητές επιλέγουν τα δέντρα που έχουν φτάσει στο ιδανικό μέγεθος και σχήμα για κοπή. Αυτή η επιλεκτική συγκομιδή είναι ζωτικής σημασίας, καθώς επιτρέπει στα νεότερα δέντρα να έχουν περισσότερο χώρο και πόρους, για να συνεχίσουν να αναπτύσσονται, εξασφαλίζοντας συνεχή εφοδιασμό για τις επόμενες εποχές. Η συγκομιδή γίνεται, συχνά, με το χέρι, για να ελαχιστοποιηθεί η ζημιά στα δέντρα και να διατηρηθεί η ακεραιότητα του αγροκτήματος. Αφού κοπούν, τα δέντρα μεταφέρονται προσεκτικά σε διάφορα σημεία διανομής, όπως τοπικές αγορές, δενδροκομικές αποθήκες, καταστήματα λιανικής πώλησης και σε σημεία στις πόλεις, όπου πωλούνται από τους ίδιους τους καλλιεργητές.
(Οι φωτογραφίες είναι από το διαδίκτυο γενικά και από Nikos Vavdinoudis από Φωτοθήκη του σάιτ του Δήμου Πολυγύρου)
