Οδυσσέας Ελύτης, Το άξιον εστί (Τα πάθη, άσμα ή)

Να αναλύσετε σε ένα μικρό δοκίμιο τον ρόλο των συνθημάτων στη ζωή ενός λαού καθώς και τις ανάγκες που εκφράζουν σε κάθε εποχή (π.χ. Ελευθερία ή θάνατος κ.λπ.).

Το σύνθημα παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση άποψης του κοινού. Στο παρελθόν, σε δύσκολες στιγμές για έναν λαό, τα συνθήματα ήταν αυτά που έδιναν θάρρος ακόμη και στους πιο άτολμους, γραμμένα με έντονο χρώμα στους τοίχους, είτε επρόκειτο για τους υπηκόους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που αντιστέκονταν σε κάποιο αυτοκράτορα, είτε για τους Γάλλους κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, είτε για την κατοχική Αθήνα. Τα έντονα γράμματα στους τοίχους «μαγνήτιζαν» ακόμη και αυτούς που είχαν παραδοθεί στην τύχη τους.

Με το πέρασμα των χρόνων, τα συνθήματα στον τοίχο έγιναν συνθήματα σε πανό κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων και στη συνέχεια ηλεκτρονικά συνθήματα, η ισχύς τους όμως φαίνεται να διατηρείται αμείωτη. Ο απλός άνθρωπος, ο φοβισμένος, ο αναποφάσιστος φαίνεται να έλκεται ακόμη από το σύνθημα, αρκεί αυτό να τοποθετηθεί στο κατάλληλο σημείο, με τον κατάλληλο τρόπο, την κατάλληλη στιγμή.

Η εξέλιξη του πολιτισμού και της τεχνολογίας, βέβαια, δίνει πλέον τη δυνατότητα στα άτομα που έχουν μελετήσει τον τρόπο χειραγώγησης του πλήθους να επιλέγουν τα σωστά συνθήματα τη σωστή στιγμή ώστε να φέρουν κάποιο αποτέλεσμα και να επηρεάσουν όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.

Προφανώς, σε μια ειρηνική περίοδο τα συνθήματα μπορεί να αφορούν ακόμη και τη διαφήμιση ενός προϊόντος, ωστόσο η επιστήμη του marketing γνωρίζει πώς να διαχειριστεί το πλήθος.

Οι ιστορικοί είναι οι πλέον κατάλληλοι να αποδείξουν κατά πόσο τα συνθήματα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας, παρόλα αυτά φαίνεται πως το σύνθημα είναι ένα «ισχυρό όπλο» στα χέρια συγκεκριμένων ανθρώπων σε κάθε κρίσιμο κεφάλαιο της ιστορίας αυτής.

                                                                   Ντόρα Αθανασιάδη

Ο άνθρωπος ανάλογα με την εποχή που ζει  αναζητά τρόπους για να εκφράσει τις απόψεις , τους προβληματισμούς , τα συναισθήματα ,τις ανησυχίες του αλλά την εναντίωσή του απέναντι στην εξουσία ή σε κάθε μορφή τυραννίας που περιορίζει βασικά δικαιώματά του . Καθοριστικό ρόλο σ’ αυτό έχουν τα συνθήματα , τα οποία λειτουργούν ως μια προσπάθεια υπεράσπισης αξιών , ανώτερων ιδανικών και δικαιωμάτων  , ως μια δήλωση δυσαρέσκειας –διαμαρτυρία του λαού ή ως  έκφραση μιας ιδεολογίας .Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζουν στην εμψύχωση ενός λαού σε περίοδο πολέμου ή αναταραχής , επειδή ενώνουν τους πολίτες ,τους ενθαρρύνουν και αναπτερώνουν το ηθικό τους.

Άλλωστε , τα συνθήματα είναι συνήθως σύντομες , αποσπασματικές και απλές  φράσεις , κατανοητές σε όλους αλλά τόσο ουσιώδεις που ριζώνουν στο μυαλό των ανθρώπων πολύ εύκολα και για μεγάλο χρονικό διάστημα .Για να καταλάβουμε τη δύναμη του συνθήματος αρκεί να σκεφτούμε πως διατηρείται στο πέρασμα του χρόνου (ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Ή ΘΑΝΑΤΟΣ) περνάει από γενιά σε γενιά ,έχει δηλαδή διαχρονικό χαρακτήρα . Καταλήγοντας τα συνθήματα δίνουν συνήθως το στίγμα και το πνεύμα της κάθε εποχής , χαρακτηρίζουν τον τρόπο που οι άνθρωποι σκέφτονται ή αντιμετωπίζουν τη ζωή, αποτυπώνουν και διαφυλάσσουν ως μορφή γραπτού λόγου τη φιλοσοφία ενός ολόκληρου λαού.

Δημήτρης Γκουμάς