Επί Ασπαλάθων

                   Γ.Σεφέρης

Λίγα λόγια για το ποίημα

     Στο κείμενο αναφέρεται  η μεταθανάτια τιμωρία των αδίκων, των τυράννων  και ιδιαίτερα του Αρδιαίου. Ο Γ.Σεφέρης την ημέρα του Ευαγγελισμού φεύγει από την Αθήνα, τις στρατιωτικές παρελάσεις και τους φθηνούς πατριωτικούς ενθουσιασμούς του δικτατορικού καθεστώτος και καταφεύγει στο Σούνιο,  κοντά στους αρχαίους ελληνικούς μύθους και το δημοκρατικό παρελθόν. Συνειρμικά τα αυλάκια του μυαλού τον οδηγούν στον Αρδιαίο, τον τύραννο που τιμωρήθηκε από τον λαό. Συγκεκριμένα αναφέρει το πλατωνικό χωρίο όπου γίνεται λόγος για την τιμωρία καθώς τον έδεσαν μαζί με άλλους κάτω τον έγδαραν, τον βασάνισαν και τον ξέσκισαν πάνω στους ασπαλάθους. Στο τέλος τον έριξαν στα τάρταρα και πηγαίνοντας στον κάτω κόσμο πλήρωνε για τα αμαρτήματα του.

Κωνσταντίνος Γιακές

 Να συνεξετασθεί το ποίημα σε μια εργασία 100 περίπου λέξεων με α) το δημοτικό «Ακόμη τούτη η άνοιξη…..» και β) με το ανάγνωσμα «Η μεγάλη έξοδος» από το Άξιον Εστί του Ελύτη, ως προς τον εθνεγερτικό τους χαρακτήρα. 

     Κοινό σημείο και στα τρία κείμενα είναι η φύση και μια συγκεκριμένη εποχή του χρόνου, η Άνοιξη η οποία υποδηλώνει την ελπίδα για λύτρωση και συνδέεται με την εξέγερση των καταπιεσμένων Ελλήνων. Η Άνοιξη αναφέρεται στην αρχή των κειμένων για να υποδηλώσει τη σημασία της και τον καθοριστικό της ρόλο.

      Στο κείμενο «Επί Ασπαλάθων…», ο Σεφέρης ξεκινά με μια ειδυλλιακή περιγραφή του ανοιξιάτικου τοπίου. Οι ασπάλαθοι που αντικρίζει στο έδαφος του θυμίζουν την ιστορία του τυράννου Αρδιαίου, όπως την περιγράφει ο Πλάτωνας, όπου οι αγκαθεροί ασπάλαθοι συμμετείχαν στη σκληρή τιμωρία του τυράννου. Την ίδια επιθυμία εκφράζει και ο ποιητής να βρει δηλαδή ο δικτάτορας την ανάλογη τιμωρία.

     Μπορούμε να πούμε ότι η Άνοιξη και η φύση για το Σεφέρη επιτελούν τη λειτουργία της υπενθύμισης, της αφύπνισης και της ενεργοποίησης. Έρχονται να σταθούν συμπαραστάτες και να δώσουν μεγαλύτερη ορμή στην εξέγερση των καταπιεσμένων.

      Στο δημοτικό τραγούδι η Άνοιξη έχει ευχετικό χαρακτήρα, λειτουργεί ως υπόσχεση πως θα είναι η τελευταία της σκλαβιάς.

     Δεύτερο κοινό σημείο είναι η ημέρα του Ευαγγελισμού. Η εθνική και θρησκευτική γιορτή γεννά την ελπίδα της αποτίναξης του τουρκικού ζυγού. Ο Ελύτης μας μεταφέρει σε μια ακόμη εποχή, όταν ο λαός ξεσηκώθηκε ενάντια στον κατακτητή. Δεν πρέπει άλλωστε να μας διαφεύγει πως η μέρα του Ευαγγελισμού ήταν η ημέρα έναρξης της επανάστασης κατά της τουρκοκρατίας καθώς την ημέρα του Ευαγγελισμού είχαν επιλέξει οι πρόγονοί μας για να υψώσουν τη σημαία της Επανάστασης. Την ίδια ημέρα επιλέγει και ο Ελύτης για να τοποθετήσει τη δική του λαϊκή εξέγερση. Τότε που οι Έλληνες παρά την πείνα και την εξαθλίωση βρήκαν τη δύναμη να ορθώσουν το ανάστημά τους ενάντια στα όπλα του κατακτητή και του ντόπιου δυνάστη.

Συμπερασματικά και τα τρία κείμενα έχουν κοινό στοιχείο αυτό  της αφύπνισης και τονίζεται η ανάγκη της εξέγερσης μέσα από τη δράση, είτε αυτή είναι ατομική είτε συλλογική.

                                                   Νίκος Καραντανάς