Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Ο Κατάδικος

Λίγα λόγια για το διήγημα…

     Ο συγγραφέας αναφέρεται σε έναν αμοιβαίο έρωτα ανάμεσα στη Μαργαρίτα και σε έναν γείτονα της τον Πέτρο Πέπονα. Αμοιβαία και κρυφά αισθήματα ένιωθε και ο υποταχτικός της Μαργαρίτας και του άνδρα της Γιώργη, ο Τουρκόγιαννος, ο οποίος προσπαθεί με κάθε τρόπο να σταματήσει αυτή την σχέση. Το κρυφό ζεύγος το αντιλαμβάνεται αυτό, και για αυτό τον συκοφαντούν, ο οποίος διώχνει τον Τουρκόγιαννο από το σπίτι. Την επόμενη μέρα ο Γιώργης βρέθηκε δολοφονημένος και θύμα ήταν ο Τουρκόγιαννος ο οποίος καταδικάστηκε σε ισόβια αδίκως. Το ζευγάρι παντρεύεται και ύστερα ο Πέπονας φυλακίζεται για αδίκημα. Στις φυλακές θα ομολογήσει την δολοφονία που είχε διαπράξει για χάρη του έρωτα.

     Το έργο του Θεοτόκη “Κατάδικος” διαδραματίζεται σε μια αγροτική περιοχή της Κέρκυρας. Κεντρικός ήρωας είναι ο Τουρκόγιαννος ο οποίος δουλεύει στα κτήματα του Γιώργη Αράθυμου. Ο Τουρκόγιαννος τρέφει κρυφά συναισθήματα για τη γυναίκα του Αράθυμου τη Μαργαρίτα. Η Μαργαρίτα έχει κρυφή σχέση με τον γείτονα Πέτρο Πέπονα, ο Τουρκόγιαννος τους παρακολουθεί όμως όταν το ζευγάρι τον υποψιάζεται τον διαβάλουν στον Αράθυμο ο οποίος τον διώχνει άγρια. Την άλλη μέρα ο Γιώργης Αράθυμος βρέθηκε δολοφονημένος και οι κατηγορίες έπεσαν  πάνω στον Τουρκόγιαννο. Ο Τουρκόγιαννος ενοχοποιείται και καταδικάζεται  για χάρη της Μαργαρίτας αφού την αγαπάει τόσο που θέλει μόνο το καλό της. Έπειτα από έναν χρόνο όμως ο Πέπονας και ο Τουρκόγιαννος συναντιούνται στη φυλακή. Ο Πέπονας μόλις τον αντικρίζει δεν αντέχει και ομολογεί μπροστά στους φυλακισμένους ότι αυτός είναι ο φονιάς του Αράθυμου όμως και πάλι ο Τουρκόγιαννος από αγάπη για την Μαργαρίτα δεν το παραδέχεται και παραμένει στην φυλακή μη θέλοντας να δημιουργήσει εμπόδια στην γυναίκα που αγαπά βαθιά και απελπισμένα.  Νταούτι Άντζελα

Ήταν, κατά την άποψή σας, αναμενόμενο το τέλος του αποσπάσματος; Θα προτείνατε κάποια άλλη έκβαση;

1.     Κατά την άποψή μου το τέλος δεν ήταν αναμενόμενο γι αυτό και το τέλος που θα έδινα  είναι το εξής;

     Ο Τουρκόγιαννος εμφανίζεται  εγωιστής και συμφεροντολόγος, καθώς δεν παίρνει την ευθύνη και αφήνει τον Πέτρο να παραδεχτεί το έγκλημά του, αυτό δηλαδή που θα έκαναν οι περισσότεροι άνθρωποι στη θέση του Τουρκόγιαννου. Ο Πέτρος καταδικάζεται σε ισόβια κάθειρξη και περνάει την υπόλοιπη ζωή του στη φυλακή, ενώ ο Τουρκόγιαννος αθωώνεται, γυρίζει πίσω στο χωριό του, όπου συναντά τη Μαργαρίτα, από την οποία, αρχικά, κρύβει το τι έγινε στη φυλακή. Αυτό, όμως, του δημιουργεί τύψεις και τον καταστρέφει ψυχολογικά.  Έτσι μετά από λίγους μήνες της  αναγκάζεται να της εξηγήσει όλη την ιστορία.  Η Μαργαρίτα οργίζεται και για μέρες δεν μιλά στον Τουρκόγιαννο ούτε και σε κανέναν άλλον στο χωριό. Κλεισμένη στο σπίτι της σχεδιάζει φρικτό έγκλημα. Ένα βράδυ πάει κρυφά στο σπίτι του Τουρκόγιαννου και τον δολοφονεί με μίσος. Τον θεωρεί υπεύθυνο για την καταδίκη του Πέτρου και για την καταστροφή της ζωής τους. Μετά το φριχτό της έγκλημα τα ομολογεί όλα και οδηγεί την αστυνομία στο πτώμα του άτυχου άνδρα. Η Μαργαρίτα οδηγείται στο δικαστήριο, όπου καταδικάζεται σε ισόβια και στέλνετε στην ίδια φυλακή με τον Πέτρο. Όταν συναντά τον Πέτρο του εξηγεί τα πάντα και εκείνος ξεσπά σε κλάσματα . Οι δυο τους βλέπονται λίγες ώρες την ημέρα και μετανιωμένοι για τις πράξεις τους συζητάνε και σκέπτονται τα λάθη τους και το τι θα μπορούσαν να κάνουν καλύτερο στη ζωή τους. Ο Πέτρος πεθαίνει ήσυχα στον ύπνο του , ενώ η Μαργαρίτα δίνει τέλος στη ζωή της μερικές μέρες αργότερα, καθώς δεν αντέχει τον πόνο και τη θλίψη του θανάτου του αγαπημένου της.

                                                                                                          Φάνης  Ζηκόπουλος

 2. -Εγώ σκότωσα! Τη νύχτα στο σκοτάδι του είχα στήσει καρτέρι! Κι αισθάνθηκε σα να ‘βγαινε από μέσα του μια φλόγα, αφήνοντάς του πονεμένα τα σπλάχνα.

Κι οι άλλοι κατάδικοι δεν είπαν τίποτα. Μόνο ο Τουρκόγιαννος  σηκώθηκε και πήγε δίπλα του.

-Σε λυπάμαι, είπε ο Τουρκόγιαννος και πήγε να καλέσει τον φύλακα. Όταν εκείνος ξαναγύρισε ο Πέτρος είπε όλη την αλήθεια.

Μια εβδομάδα αργότερα τα βάσανα του Τουρκόγιαννου έμοιαζαν να είναι παρελθόν. Είχε γυρίσει πια στην καθημερινότητά του, ενώ ο Πέτρος θα έμεινε στη φυλακή άλλα 40 χρόνια. Όλοι οι γείτονες του ζήτησαν συγνώμη, γιατί τον αμφισβήτησαν και πίστεψαν στον Πέτρο. Μια μέρα καθώς είχε πάει στο καφενείο να πιεί τον καφέ του, γνώρισε την Πηνελόπη, η οποία ήρθε να μείνει στο χωριό, αφού φυλακίστηκε ο Τουρκόγιαννος. Όλοι μίλαγαν με τα καλύτερα λόγια γι αυτή. Όταν τη γνώρισε ο Τουρκόγιαννος, την ερωτεύτηκε αμέσως, όπως και εκείνη Ένα χρόνο αργότερα ήταν παντρεμένοι και περίμεναν το πρώτο τους παιδί. Τότε γύρισε στο χωριό η Μαργαρίτα που είχε πάει να ζήσει κοντά στη φυλακή για να βλέπει τον Πέτρο και έμαθε τα νέα για τον Τουρκόγιαννο. Θύμωσε πάρα πολύ και προσπάθησε να τον σκοτώσει. Ένα βράδυ τον περίμενε λίγο πιο πέρα από το σπίτι του, στο σκοτάδι . Δεν μπορούσε να συνηθίσει στην ιδέα ότι εξ αιτίας του έχασε τον άνδρα της. Αυτά σκεπτόταν, όταν του έριξε μια μεγάλη πέτρα στο κεφάλι. Όταν τον είδε πεσμένο, τρομοκρατήθηκε και άρχισε να τρέχει. Στο δρόμο συνάντησε ένα περιπολικό και έπεσε πάνω του. Επειδή κτύπησε στο κεφάλι της, την  πήγε στο νοσοκομείο. Τρεις μέρες αργότερα όταν οι αστυνομικοί ανακάλυψαν ότι είχε πάει να σκοτώσει τον Τουρκόγιαννο , την οδήγησαν στη φυλακή μέχρι να γίνει η δίκη και να ανακοινωθεί η ποινή της.

                                                                                                                                                                                  Βέρα Ζαννίκου

 3.   Ο Πέτρος Πέπονας δεν άντεξε άλλο, ομολόγησε το έγκλημά του, το φόνο του Γιώργη Αράθυμου. Η σιωπή κυρίευσε το χώρο. Το αρχικό ξάφνιασμα  διαδέχεται ο θυμός για την αδικία στον Τουρκόγιαννο. Ο επιζωήτης είχε ένα μειδίαμα στα χείλη. Ο Τουρκόγιαννος  παρέμεινε σιωπηλός και άρχισε να κλαίει. Σκεφτόταν τη Μαργαρίτα και τα ορφανά του Αράθυμου. Ο Πέπονας κλαίγοντας γονατιστός μπροστά του ικέτευε τη συγχώρεση του. Ο Τουρκόγιαννος τον κοίταξε και του είπε: «Σε συγχωρώ» και αμέσως αναχώρησε για το κελί του. Η επόμενη μέρα τους βρίσκει όλους συγκλονισμένους από τον απαγχονισμό του Πέπονα μη αντέχοντας το βάρος της πράξης του.

                                                                                                                                Κων/νος Γιακές

 4.     Ο Τουρκόγιαννοε είχε βγει από το κελί του, χαμογελούσε φοβισμένος, είχε δακρυσμένα τα μάτια του και έτρεμε όλο το κορμί του, πανέτοιμος, όμως, να συναντήσει τον Πέτρο. Ξαφνικά έλαμψε στο νου  του η εικόνα της Μαργαρίτας μαζί με τον Πέτρο τον Πέπονα. Ένοιωσε μίσος και οργή για εκείνον που κατάφερε να «κλέψει» τη Μαργαρίτα από εκείνον αλλά και που έστειλε στη φυλακή για μια ζωή. Έφτασε η στιγμή. Ο Τουρκόγιαννος δεν κρατήθηκε παραπάνω , συνάντησε τον Πέτρο και μόλις τον είδε οργίστηκε και ξέσπασε σε κλάματα μπροστά στους υπόλοιπους κρατουμένους. Η καρδιά, όμως, του Πέτρου ήταν σκληρή σαν πέτρα και δεν ένοιωθε το παραμικρό αίσθημα του Τουρκόγιαννου. Προσπάθησε, λοιπόν, να τον πείσει να πει την αλήθεια στους ανακριτές προκειμένου να βγει από τον εφιάλτη στον οποίο ζούσε. Πέρασε πολύς καιρός μέχρι να «αγιάσει» η καρδιά του Πέτρου και να πάρει την απόφαση να πει την αλήθεια ότι δηλαδή εκείνος σκότωσε τομ Γιώργη.

Λίγες μέρες αργότερα κρίνεται από τους δικαστές να αφεθεί ελεύθερος ο Τουρκόγιαννος. Σε όλη τη διαδρομή από τη φυλακή μέχρι το σπίτι της Μαργαρίτας φανταζόταν πως αυτή θα αντιδράσει, όταν τον δει να στέκεται στο κατώφλι του σπιτιού της και όχι τον Πέτρο καθώς και πως θα αντιδρούσε, όταν της έλεγε τα κρυφά αισθήματα που έτρεφε για την ίδια. Όταν την αντικρίζει μαγεύεται από το βλέμμα των ματιών της και ξεχνά όσα ήθελε να της πει. Η Μαργαρίτα γεμάτη απορία τον καλοδέχεται και αρχίζει τις ερωτήσεις για το που βρίσκεται ο Πέτρος.Ο Τουρκόγιαννος της απαντά ότι θα της μιλήσει για το τι έγινε στη φυλακή αλλά και για τα αισθήματα προς το πρόσωπό της. Της εξηγεί ότι παρά την άδικη και βασανιστική εμπειρία που έζησε στην φυλακή, τη σκεπτόταν κάθε μέρα και έτσι αντιμετώπιζε τις κακές στιγμές της φυλακής. Όμως ήταν ικανοποιημένος στη σκέψη και μόνο ότι εκείνη ζούσε ευτυχισμένη με τον Πέτρο, ακόμη και αν θα ήθελε να είναι στη θέση του. Για παρηγοριά είχε στο μυαλό του τις ελάχιστες στιγμές που πέρασε μαζί της την εποχή που ήταν υποτακτικός του Γιώργη. Προσπαθούσε να ξεχάσει όλες τις άλλες φορές που την έβλεπε με τον Πέτρο, γιατί τους παρακολουθούσε από μακριά. Η Μαργαρίτα τον άκουσε με προσοχή και μόλις τελείωσε την αφήγησή του, άλλαξε γνώμη για αυτόν. Εκείνος τότε ένιωσε ανακούφιση και υποσχέθηκε στη Μαργαρίτα να την κάνει ευτυχισμένη για πάντα, αν δεχτεί να ζήσουν μαζί.

Τέλος η Μαργαρίτα του ζήτησε λίγο χρόνο προκειμένου να ξεχάσει το παρελθόν και την αγάπη της για τον Πέτρο και ο Τουρκόγιαννος δέχτηκε.

                                                                                                                                Κατερίνα  Γκόργκι

Ποιες ψυχικές μεταπτώσεις του Πέπονα παρακολουθούμε στην εξέλιξη του αποσπάσματος;

      Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Πέπονας χαρακτηρίζεται  από μια σειρά από ποικίλες ψυχικές μεταπτώσεις.  Αρχικά, εμφανίζει σημάδια οίησης και αυτοπεποίθησης. Θεωρεί πως θα αποφυλακιστεί πολύ γρήγορα και διαφοροποιεί τον εαυτό του από όλους τους άλλους κρατούμενους. Ακόμη, ιδιαίτερη έμφαση δίνει στο γεγονός ότι αποκλειστικά τα υλικά αγαθά είναι αυτά που δίνουν αξία στους ανθρώπους. Τέλος, αυτή του η υπεροψία χάνεται τη στιγμή που ο ίδιος οδηγείται σε σύγκρουση με τον Τουρκόγιαννο αλλά και όταν παραδέχεται το φόνο που ο ίδιος έπραξε.

                                                                                                                                                         Αληθινή Παύλου

Ποιοι ηθικοί κανόνες διέπουν τη συμπεριφορά του Πέπονα και του Τουρκόγιαννου;

Με την ηθική ποιου εκ των δύο συμφωνείτε;

     Οι ηθικοί κανόνες των δύο ηρώων, του Πέπονα και του Τουρκόγιαννου είναι ετερόκλητοι αλλά στο τέλος αλληλοσυμπληρούμενοι. Πιο συγκεκριμένα, ο Τουρκόγιαννος από την αρχή είχε δείξει μεγαλοψυχία, καλοσύνη, ανοχή και σεβασμό, αξίες σπάνιες στις οποίες, όμως, εκείνος έμεινε πιστός. Αξίες, τις οποίες μέχρι το τέλος υπηρέτησε, αφού δεν του επέτρεψαν να αποδειχθεί τη λυτρωτική γι αυτόν δικαιοσύνη. Δεν αρκούσε μόνο ότι αγαπούσε τη Μαργαρίτα και φοβόταν μήπως τα παιδιά της μείνουν ορφανά αλλά ένιωθε ότι έξω από τη φυλακή δεν υπήρχε κάτι για να τον κρατήσει. Σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι ο Τουρκόγιαννος ήταν βαθιά θεοσεβούμενος και επομένως το ήθος του υποκινούνταν από την πίστη του. Από την άλλη πλευρά ο Πέπονας εγωκεντρικός και αδίστακτος δεν φοβήθηκε στιγμή τη θεία δίκη και διέπραξε το έγκλημα σιωπώντας μέχρι το τέλος. Δεν αγάπησε μόνο τη γυναίκα του γείτονά του, η οποία δεν του ανήκε αλλά τον σκότωσε συνεχίζοντας τη ζωή του σαν να μην συνέβη τίποτα. Ωστόσο έπειτα από τη συνάντησή του στη φυλακή με τον Τουρκόγιαννο δεν άντεξε και ομολόγησε το έγκλημα με μεταμέλεια.

     Είναι εμφανές ότι ο Τουρκόγιαννος είναι καλύτερος άνθρωπος με ηθικές αξίες και αγαθούς σκοπούς υποκινούμενος πάντα από τη θεία πίστη. Ωστόσο, δεν θα μπορούσα με εκείνον καθώς σύμφωνα με τη δικαιοσύνη, η οποία είναι κομμάτι της θρησκευτικής πίστης, ο Τουρκόγιαννος  δεν θα έπρεπε να υπομείνει τα δεινά του αλλά έπρεπε να επαναστατήσει και να διεκδικήσει το δίκαιό του. Ακόμα, κάθε ανθρώπινη ζωή είναι ένα μικρό θαύμα, ένα δώρο της φύσης, το οποίο με κάθε τρόπο πρέπει να προστατεύεται αλλά ο Τουρκόγιαννος, δυστυχώς , το χαραμίζει αυτό το δώρο νιώθοντας ανήμπορος και ηττημένος.

     Τέλος, σε καμιά περίπτωση δεν θα συμφωνούσα με το χαρακτήρα του Πέπονα, ο οποίος είναι ένας εγωκεντρικός άνθρωπος, ο οποίος αψηφά τα πάντα μπροστά στην προσωπική του ικανοποίηση.

Συμπερασματικά δεν συμφωνώ απόλυτα με την ηθική κανενός εκ των δύο.

                                                                                                                               Εβελίνα Πιντιλέι

2.    Στο διήγημα αυτό παρουσιάζονται δυο άκρως διαφορετικές ηθικές στάσεις ζωής. Από την μία, ο Τουρκόγιαννος φαίνεται πράος και αυτό αποδεικνύεται μέσα από τις θεωρίες του για την ζωή ότι οι άνθρωποι θα πρέπει πάντα να κινούνται με βάση το σωστό και το δίκαιο. Ο ίδιος παρά το γεγονός ότι έχει μπει φυλακή για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε, δεν έχει βλάψει ποτέ κανέναν και απλώς περιμένει την στιγμή που θα αποφυλακιστεί. Εκείνος θεωρεί ότι οι άνθρωποι αν υποπέσουν σε σφάλματα, μπορούν να κερδίσουν την ψυχική τους ηρεμία αν πραγματικά μετανιώσουν αλλιώς βασανίζονται καθημερινά από τις τύψεις. Από την άλλη πλευρά, ο Πέτρος Πέπονας έχει διαφορετικές αντιλήψεις από τον Τουρκόγιαννο. Συγκεκριμένα, θεωρεί ότι για να πετύχουμε πράγματα στη ζωή που θα μας φέρουν ευτυχία μπορούμε κάλλιστα να κινηθούμε με συμφέρον και να βλάψουμε ακόμα και τους γύρω μας. Για εκείνον το μόνο που έχει σημασία είναι να αποκτά εκείνο που θέλει έστω και με αθέμιτα μέσα. Σημασία για εκείνον έχει το τελικό αποτέλεσμα και όχι οι τύψεις που τον βασανίζουν μια ολόκληρη ζωή. Στο τέλος του διηγήματος επαληθεύονται τα λόγια του Τουρκόγιαννου μέσα από τη συμπεριφορά του Πέπονα αφού νικήθηκε από τον εσωτερικό του πόλεμο και τις τύψεις που τον βασάνιζαν από την νύχτα του εγκλήματος. Κατά τη γνώμη μου, στη ζωή πρέπει να κινούμαστε όλοι με γνώμονα τα λόγια του Τουρκόγιαννου και να μην κοιτάμε μόνο πως θα ικανοποιήσουμε το εγώ μας χωρίς να υπολογίζουμε τους γύρω μας. Παρόλα αυτά ζούμε σε μια κοινωνία που όσοι “ταυτίζονται” με την συμπεριφορά του Πέπονα καταφέρνουν να επιβιώσουν.  

 Δημήτρης Συγγούνης